Bier in houten vaten

Vroeger werd ieder bier in houten vaten vervoerd en gelagerd. Het hout, eiken, grenen en mogelijk elzenhout, had na verloop van tijd ook een invloed op de smaak. In het boek 'Englands improvement' uit 1677 wordt een analyse gemaakt van de voordelen van het maken van 'Brunswick Mum' in Engeland. Daarbij wordt vermeld dat het al vaker is geprobeerd maar altijd met teleurstellend resultaat. De auteur schrijft dat het enkel door het vervoer kan zijn dat het originele Mum beter smaakt.


Hergisting op vat, 1677

Out-doing the Dutch
Andrew Yarranton, de auteur van dit werk, was kapitein geweest in het Engelse leger en schrijft dat 'the Dutch' niet militair te overwinnen zijn, het is beter ze in economisch opzicht te verslaan. Yarranton was een opmerkelijke figuur, zat in de gevangenis vanwege politieke voorkeuren en later is hij bekend geworden om het beter bevaarbaar maken van rivieren.
(De datering wordt hier en ook elders op 1677 gesteld. Toch moet er ook een eerdere editie bestaan want ik kwam een verwijzing tegen in een boek uit 1664. The diary of Samuel Pepys, Henry Benjamin Wheatley 1664 p.119)
De Engelsen zijn hier dus bezig een zwaar, donker en houdbaar Hanze bier na te maken in de tijd vóór de Engelse Porter, maar zijn nog niet echt tevreden met het resultaat.

Bier werd beter van het vervoer in eiken vaten
Niet alleen het vat zorgt voor een betere smaak, ook kan de wat zoetige Mum nu beter uitvergisten of hergisten op vat; dat betekend minder zoet en méér alcohol. In het boek hieronder kunnen we lezen dat de Mom in de Oost lekkerder en gezonder is dan in Europa. Nadeel is alleen dat het belachelijk duur is...


more pleasant and wholesome, 1704

De auteur van het citaat hieronder, Peter Kolbe, heeft het ook over bier en wijn die beter wordt van de reis naar Oost Indië.
'...zoo als hier in Europa door het vervoeren van diergelyke waren geƒchied, veel beter, als zy voorheen geweeƒt zyn; gelyk dan bier en wyn, welke men naar Ooƒt-Indie voert, klaarder en veel ƒchoonder en helderder van verƒ zyn, als ze hier ooyt zouden zyn.'
Naauwkeurige beschryving van de Kaap de Goede Hoop 1727

Goede smaak van het vat
Weer later in de tijd vinden we nog een verhandeling over de positieve effecten van het bewaren van bier in diverse soorten vaten. Dit keer gaat het om bier in wijnvaten en dergelijke, speciaal om een mooie smaak te bereiken.


een zeer aamgename geur, 1778

De biersteker
In de 19e eeuw was er ook nog steeds bier dat langer op het vat had gerijpt. Men kan zich de complexe smaken voorstellen van het 'zwaar belegen dubbel gerstebier' dat bij de biersteker werd gebotteld, hoogstwaarschijnlijk met nagisting op fles.


Barrel-aged bier van de bierstekerij, 1883

Volkomen smaak
Wat er gebeurde bij de bierstekerij heeft zich grotendeels buiten het blikveld afgespeeld, immers wanneer de accijns was betaald, dan was voor de fiscus (of de pachter van de accijns) de kous af. Maar er is niets nieuws onder de zon; alles wat men nu innovatief en expirimenteel noemt gebeurde vroeger ook. Of dat nu bij de brouwerij, de biersteker of bij de mensen thuis gebeurde, zoals in het voorbeeld hieronder. Een volmaakte Geldersche keuken-meid wist dat, naast dat het toevoegen van 'Iris Florentina' blijkbaar een frambozensmaak aan het bier gaf, een beetje dry-hopping geen kwaad kon.



De volmaakte Geldersche keuken-meid, 1814

Freek Ruis

Groot en algemeen kruidkundig, hoveniers, en bloemisten woordenboek, behelzende de manier om moes-, bloem-, vrugt-, kruid-tuinen, wild-bossen, wijngaarden, Oranje-huizen, stook-kassen, enz. aanteleggen, enz. en allerlei gewassen te kweeken ... Waarby ook komt ... het gebruik der barometers, thermometers, en hygrometers, welke den hoveniers te pas komen ... (Google eBoek)
Philip Miller, Adriaan van Royen, Jakob Van Eems
by Pieter vander Eyk, en de weduwe Jakob vander Kluis,
1745

p.1053
dat oude doordrongen Vaten, of zulke, die de Wijnkoopers en Brouwers lang gebruikt hebben, van hun zo veel waardig geoordeeld worden.



Jaarboeken van het koningrijk der Nederlanden
Deel 2 (Google eBoek)
Martinus Stuart
E. Maaskamp,
1773

p.1212
uitgezonderd zoodanige Bieren, welke gevaat zullen worden in Bourdeaux-sche of andere Oxhoofden, mits de Impost voor ieder Bourdeauxsch Oxhoofd betaald werde tegens een' en drie agtste Ton Bier, en van elk Bergeracs Oxhoofd, tegens een' en een vierde Ton, en voorts andere fustagie naar advenant.

Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst- woordenboek: M-O
(Google eBoek)
Noel Chomel
Joh. le Mair,
1778

p.2213
waar bij aanmerkelijk is, dat dit bier onderweg eenige reizen verandert en zuur werd, voornamelijk als het de Linie passeert, en evenwel in Oost-Indiën koomende, zijn goede smaak en aangenaamheid wederom verkrijgt, ja men zegt, dat het door deeze lange reize en verandering nog aangenamer en sterker word





Ueber das Bierbraurecht in Baiern
(Google eBoek)
Franz Xaver ¬von Moshamm
Krüll,
1791

p.11
Die Braunschweigische Mumme
ein bessern Geschmack, als vorhin