Diverse documenten uit de geschiedenis van het bier van de Lage Landen
Register van Hollandt 1524
Hollandt was deel van het keizerrijk van keyfer Karel V en stond onder bewind van Margaretha van Oostenrijk als landvoogd. Dit document is van de landsadvocaat Aert van der Goes. Dit is de tijd relatief kort vóór het ontstaan van Nederland.
Uit de tekst valt op te maken dat het nationale gevoel nog niet erg sterk was in die dagen. Bier was een artikel dat kon worden gebruikt als diplomatiek en politiek pressie of smeermiddel.
Placaet ende reglement op den ghepermitteerden handel van de vrye coopluyden, onder het gebiedt van de Nederlandsche geoctroyeerde Oost-Indische Compagnie, in de Oost-Indien residerende.
1632
Illustratie
Heeren van Arkel
Abraham Kemp
1656
Ingebrouwen Poorters en Schipluyden bier en Vremd en Over-zees bier.
Onderstaande regelgeving stamde uit oude tijden, in 1398 stond er: 'na allen ouden haercomen' of 'naar het oude gebruik'.
Nederlandse Zeereizen
Willem Barentz 1597
1828
Naar de scheepsjournaals van Willem Barentz, Nova Zembla 1597
'Door gebrek aan deksel leden wij veel koude... Wij vonden het vat jopenbier, aan den bodem stuk gevroren... Des nachts was er een beer in het schip geweest;'
Aeloude Scheepsbouw en Bestier
Nicolaes Witsen
1671
80 Tonnen klein Bier.
14 Tonnen goet Bier.
Algemene lyste, van de lijftocht op een schip, voor hondert koppen ter maent.
35 Tonnen Bier by de winter, en 42 Somers.
p401 (niet afgebeeld)
VI. Dat zorgvuldiglijk bezorgt zal werden, dat het bier wel gehopt, ende wel gekookt, gebrouwen zy in Maert ende April, of wel in September ende October, om des te beter te konnen duyren, ende niet ftincende te werden.
Aeloude Scheepsbouw en Bestier p285
Aeloude Scheepsbouw en Bestier p186
Aeloude Scheepsbouw en Bestier p193
De oudste stadrechten van Zwolle
Gualtherus Jacob Dozy
1867
Zwolse stadsrechten ongeveer 1395 - 'Hoppenbier brouwen binnen der stad mure, in de smeden'.
(De Witte Klavervier is ook een voormalige smidse.)
De nieuw ontdekte Distilleer Konst.
1757
De geschiedenissen der stad Zwolle
Mr. Burchard van Hattum.
Zwolle,
1767
'...het doorryden en den koophandel van de so genoemde Hessenwagens: dewelke omtrent het jaar 1250, op deze Stad begonnen is...'
Nadruk ligt meestal op het vervoer per schip. Relatief onderbelicht blijft vaak het vervoer over land met de genoemde Hessenwagens. Men reed in convooi met deze wagens die een grotere spoorbreedte hadden dan andere karren. Daardoor ontstonden sporen en later wegen op de handelsroutes.
De Hessenwegen en hun beteekenis voor den plattegrond der IJsselsteden
Dr. F. Leyden
1940
p66
'Al deze wegen hebben één gemeenschappelijk en zeer merkwaardig kenteeken: zij loopen buiten de dorpen en steden om,'
Zevenspannige Hessenwagen
Johann Adam Klein (1792-1875)
Stadtmuseum Neurenberg
Hedendaagsche historie of Tegenwoordige staat van alle volkeren; behelzende de beschryving der Vereenigde Nederlanden, en wel in't byzonder van Overyssel.
Drukker/Uitgever:
Schouten, Petrus Amsterdam, 1744-1788
Groot, Jan de Amsterdam, 1761-1801
Warnars, Gerrit Amsterdam, 1768-1804
Luchtmans, Samuel (III) Leiden, 1781-1823
Luchtmans, Johannes Leiden, 1749-1804
Blussé, Abraham Dordrecht, 1748-1806
Blussé, Pieter Dordrecht, 1769-1806
Plaats, Volkert van der Harlingen, 1768-1801
Auteur: Dumbar, Gerhard
Jaar van uitgave:
1781
p.78
het ryden der zogenaamde Hesse-wagens
Boeken over o.a. huishouden en koken uit de 18e eeuw:
De volmaakte Hollandsche keuken-meid
Onderwyzende hoe men allerhande spyzen, confituren en nagerechten, zonder ongemeene kosten, zelfs voor de Roomsgezinden op visdagen en in de vasten, gezond en smakelyk kan toebereiden
(Google eBoek)
by Steven van Esveldt,
1767
p.75
26. Huisdrank, hoe men die voor het bedrerf zal bewaaren
of hoe men die zuur geworden zynde,
wederom zoet zal maaken.
Jacques Alexandre de Chalmot
Catharina Zierikhoven 1787
Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst- woordenboek: A-D
Volume 1 van Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst- woordenboek: vervattende veele middelen om zijn goed te vermeerderen, en zijne gezondheid te behouden
Auteur Noel Chomel
Uitgever Joh. le Mair, 1778
New York Public Library
Gedigitaliseerd 13 april 2009
Doyer & van Deventer, Zwolle
Bijdragen betrekkelijk den staat en de verbetering van het schoolwezen in het Bataafsch Gemeenebest
Leiden
Uitgever: D. Du Mortier en zoon
1802
p.24 - 26
DE MIDDELEN VAN BESTAAN
Overijsselsche courant
Datum, editie: 23-01-1827
Nummer: 7
Uitgever: M. Tyl en Zoon H. Tyl
Plaats van Uitgave: Zwolle
1827
Brouwerij Deventer & Sander te Zwolle
Nieuwe Rotterdamsche courant
Datum, editie: 18-03-1867
Nummer: 77
Uitgever: H. Nijgh
Rotterdam
1867
Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad
Datum, editie: 30-10-1868
Nummer: 261
Uitgever: L.E. Bosch & Zoon
Utrecht
1868
Zaturdag a.s.
OPENING van de NIEUWE BIERHALLE
Nieuwe Gorinchemsche Courant
03/02/1872
p. 3/4
1872
De standaard
Datum, editie: 27-05-1878
Jaargang, nummer: 7, 1894
Uitgever: H. de Hoogh en Co.
Amsterdam
1878
Bierbrouwerij de Witte Raaf, Haarlem
Zwolle
1920
ZWOLSCHE STOOMBIERBROUWERIJ
van de Firma H.P.J. Schaepman & Co.
Roodetorenplein te Zwolle
Stemme in staat:
de bestuurlijke elite in de stadsrepubliek Zwolle 1579-1795
J. C. Streng
Uitgeverij Verloren
1997
p.65 - 66
Te Zwolle voorzagen in 1673 nog zeventien brouwers in de behoefte aan bier
p.569
GAZ: Gemeentearchief Zwolle.
875 Rekwesten betreffende wijn en bier 17e eeuw.
4405 Kohier van de accijns op bier, 1595-1601.
4415 Register van ontvangst der accijns op de brouwketels 1673.
Vrijheid, gelijkheid, broederschap en gezelligheid
het Zwolse Sint Nicolaasgilde tijdens het ancien régime
J. C. Streng
Uitgeverij Verloren
2001
p.49
In 1576 bedroegen de kosten voor toetreding zes goldgulden 'ende aan de broederschap twie tonnen biers'