'De India Pale Ale was bedoeld om de lange zeereis naar India te overleven.'

De eerste IPA werd ergens in de jaren vóór 1829 gemaakt. Het staat vast dat toen al heel lang meerdere soorten bier deze reizen prima konden doorstaan. De eerste IPA's werden verkocht met allerlei gezondheidsclaims getuige de advertenties in 'The Lancet' van 1844 hieronder:


The Lancet, 1844

Geen sprake van IPA
In de 'The East India Vade-Mecum' uit 1810 lezen we het volgende:
'Porter, pale-ale and table-beer of great strength, are often drank after meals: all these are found in the utmost perfection, for indifferent malt-liquors do not stand the voyage; and, even should they arrive in a sound state, would meet no sale'(1).
Niet alleen komt deze tekst dus uit de tijd vóór de IPA, ook roept hij een beeld op van gentlemen die zich, geheel terecht overigens, afvragen welk drankje het meest geschikt is voor de gelegenheid.

Doctors spul
Wat later, in 'The theory and practice of brewing illustrated' (2), lezen we ronduit:
'bracht brouwers er toe een artikel te produceren dat puur bedoeld is voor binnenlands gebruik, en toch de naam East India Pale Ale draagt'
'Zo is de brouwer tot een gelegaliseerde verkoper van 'doctors spul' verworden en wedijvert met de apotheker om zoveel mogelijk 'voorgeschreven recepten' te kunnen noteren.' (vert.)
Een groter contrast met ruim twee eeuwen eerder is haast niet mogelijk.

Extra houdbaar bier
De eerste bieren die écht speciaal werden gemaakt voor lange zeereizen komen waarschijnlijk nog van vóór de begintijd van de VOC eind 16e eeuw bij de voorbereidingen in verband met de eerste verkennende reizen. De Kapiteins van admiraliteitsschepen sloten rechtstreeks contracten met individuele brouwers en voldeden de rekening met geld van de admiraliteit (3). In het begin was het bier ook nog belastingvrij (4). Er was dus alle ruimte voor innovatief, speciaal bier. Er waren meerdere soorten, aan het begin van de reis was het vrij drinken van het scheepsbier aan dek, maar er was ook swaer goet bier, ongetwijfeld voor degenen hoger in rang.



Haantjes bier
Brouwerij De Witte Haan (1610) was een belangrijke leverancier van het VOC.  Zij maakten 'Bier Equipagie' en 'Bier tot Coopmanschap'; voor gebruik tijdens de reis en voor de verkoop in de koloniën. Vanaf 1675 hebben we feitelijke gegevens over 'Haantjes bier' samen met andere nog veel oudere biersoorten zoals Luiks bier die werden verkocht in de Oost (5, 6). En dus niet alleen lang vóór de India Pale Ale, maar ook nog vóór het ontstaan van Porter.

Princessebier
In 1734 start in Amsterdam brouwerij 'de Gekroonde Valk' waar men zich richt op Burger, Scheeps, en verzending Bieren. Een jaar eerder was al vergunning verleend voor de brouwerij (7). Iets later krijgt het bier ook een naam en heet het 'het Brouwen van Princesse-Bier voor Oostindien en andere Gewesten'. De brouwer David van den Bosch maakt zijn onderneming tot een succes en we zien zijn bier inderdaad verkocht in de koloniën. Ook bij deze relatief nieuwe brouwerij zitten we nog zeer ruim vóór het ontstaan van IPA.

Marketing
De India Pale Ale kwam op de markt toen men al vele decennia lang allerlei soorten bier dronk in India, 'in the utmost perfection'. Daar hoefde dus niet speciaal een bier voor te komen. Ook was deze markt klein en onbeduidend (8, 9) vergeleken met de grootste stad en biermarkt ter wereld. Door aan te haken bij de romantiek van de verre zeereizen kon in London het India Pale Ale goed verkocht worden. Opmerkelijk feit is dat het bier van brouwerij de Haan, de oude VOC brouwerij, nog halverwege de 19e eeuw naast India Pale Ale werd verkocht in Indonesië. (11, 12).

Freek Ruis

(1)
The East India Vade-Mecum or complete guide to gentlemen intended for the civil, military or naval service.
Thomas H. Williamson
Black, Parry and Kingsburry, 1810
blz 122



(2)
The theory and practice of brewing illustrated
William Littell Tizard
1846
p515
'has induced brewers to prepare an article that may be exclusively appropriated to domestic consumption, and yet retain the name of East India Pale Ale'...
'Thus the brewer has become a legalised vender of 'doctor's stuff', and vies with the apothecary in 'getting up' the prescriptions of physicians 'according to order.'
p524 zie hieronder



(3)
Bier! Geschiedenis van een volksdrank
Richard Yntema
De Bataafse Leeuw, 1994
blz 94



(4)
De geoctrooieerde compagnie: de VOC en de WIC als voorlopers van de naamloze vennootschap
Henk den Heijer
Kluwer
2005

p.168
'In het octrooi van 1602 was bepaald dat de VOC, net als elke scheepvaartonderneming in de Republiek, ook deze in- en uitvoerbelasting moest betalen, dit in tegenstelling tot de voorcompagnieën die daar wel van waren vrijgesteld.'



(5a)
Dagh-register gehouden int casteel Batavia vant passerende
1677

2 leggers France wyn en 2 leggers seck wyn;
5 vaten mom, 5 vaeten haantjes bier

(5b)
Oud en nieuw Oost-Indiën
vervattende een naaukeurige en uitvoerige verhandelinge van Nederlands mogentheyd in die gewesten
(Google eBoek)
François Valentijn
by Joannes van Braam,
1724

p.263
Mom
Bengaanlse Tarw
Roosewater
Luyks Bier
Serbster dito
Haantjes dito
1704 tot 1705 tot 1706.

 

(6)
Staat der generale Nederlandsche Oost-Indische Compagnie
dato 14 July 1791, Volume 2 (Google eBoek)
Nederlandsche Oost-Indische Compagnie
J. Allart, 1792
p147
en Jopen Bier, om te dienen tot voldoening van den Eisch voor Indiën.

p.172
Bier tot Koopmanschap 14114 00
Bier tot Equipagie 51078 00

 

 

(7a)
Schepenen op de annexe Requeste van
Jan van den Bosch Cornelisz. gezien hebbende dez

het stellen van de verzochte
ketel tot het Brouwen van Bier

den 14. Juli 1733






(7b)
Amsterdamse courant
10-04-1749
12-04-1749
Otto Barentsz Smient
Amsterdam
1749

inzonderheyd het Brouwen van Princesse-Bier voor Oostindien en andere Gewesten

(7c)
Gazette van Gend
By Jan Meyer,
1788

 

Byvoegsel tot de Gendsche Gazette van den 1. December 1788

 

witte Hollandsche Princesse Bieren, gelyk men tot Amsterdam, Rotterdam en Alkmaar is debiteerende, zynde eene soorte van Bieren, die gerustelyk zonder de minste veranderinge ter Zee worden getransporteert nae de Fransche Eylanden en nae de Oost- en West-Indiën, genoegzaem door alle Heeren Zeevaerders gekend

(8)
The theory and practice of brewing illustrated
William Littell Tizard
1846

p.524
Verzending van bier en Porter naar Calcutta; geen IPA of niet noemenswaardig

(9)
The Brewing Industry in England, 1700-1830
Peter Mathias
CUP Archive, 1959

p.190
Distant Markets:
'Hodgson's India Ale' had become a generic name
Barclays brewed 'India Ale' from 1799 onwards



Voor een aantal kleine brouwers was India wél een belangrijke markt. Zij noemen hun bier India Ale en het gaat hier waarschijnlijk om Pale Ale. De combinatie India Pale Ale ontstaat pas later...
Peter Mathias verwijst naar de administratie van Barclays.(f)



(10)
Samarangsch advertentie-blad
28-09-1855
Nummer: 39
Uitgever: de Groot
Samarang
1855

Allsopp's India Pale Ale op fust
Haantjes Bier van Rendorp op fust en in flesschen.

 

 

 

(11)
Java-bode
01-12-1860
Nummer: 96
Uitgever: Bruining
Batavia
1860

Allsopps en Jeffreys Pale Ale
Haantjes Bier
van P. & S. Rendorp.

(12)
Bataviaasch handelsblad
16-10-1875
Jaargang, nummer: 18, 244
Uitgever: W. Bruining
Batavia
1875

GUINNESS' STOUT.
ALLSOPP'S PALE ALE.
HAANTJES BIER van Rendorp.
CHAMPAGNE merk Moët & Chandon.