Sources Sciplude - Schipluyden - Scheepsbier (Ships-beer)


H. Bruch, Middeleeuwsche rechtsbronnen van Gorinchem.
Werken der Vereniging tot uitgaaf der bronnen van het Oud-vaderlandsche recht, Derde Reeks, nr. 8 (Utrecht 1940)
(1398 of eind 14e eeuw)

... int jaer xcviii tsaterdaghes voer sente Sijmon ende Judendach na allen ouden haercomen ...'

uutghenomen der poerters bier ende der sciplude bier dat si selven drincken, ...'



Werken - Nummers 7-9
Vereeniging tot Uitgaaf der Bronnen van het Oud-Vaderlandsche Recht -
1938

p.197
ende hi soude sinen vollen assijns hebben van eenre maent voerleden ghelijc als voerscr. is. Item en sal gheen brouwer bier uut sinen huse laten draghen dan den ghezworen draghers, uutghenomen der poerters bier ende der sciplude bier

vert.
poorters bier en scheepslieden bier

transl.
poorters beer and ships beer



Resolutien van Holland
(Google eBoek)
1565

p.471
van de Bieren die sy van de inwoonende Brouwers aldaar te scheep zullen doen, omme in haare reise binnen Scheeps boord te drinken

Die van St. Geertruydenberg versoeken dat haere Schippers vry moogen weesen van den Impost van de Bieren te scheep gedronken werdende.





Resolutien van Holland
(Google eBoek)
Van de jaaren 1607, 1608 en 1609.

p.171
Cuyt, Val, Scheepsbier




Resolutien van Holland
Register van Holland en Westvriesland,
van de jaaren 1620, 1621 en 1622
(Google eBoek)

p.183
aangaande het halen van de Scheepsbieren, gaande uyt de Biersteekers huysen



p.534
Is weederom in deliberatie gebragt het seevende poinct van de beschryvinge, noopende de Scheepsbieren
en verstaande den grooten nood van het Land

p.535
1621 Den 23 Sept. beschyvinge noopende de Scheepsbieren



Journael ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe van de Oost-Indische reyse van Willem Ysbrantsz Bonte-Koe
Begonnen den 18. December 1618.
En vol-eynd den 16. November 1625.
Waer by gevoeght is het Journael van D.A. Raven
(Google eBoek)
Willem Bontekoe, Dirk Raven
1648

p.51
Die Vrouwen waren heel graegh om by ons Volck te converseren, want hadder op dese plaets, soo wel Wijn ofte bier





Placcaet ende ordonnantie
opt stuck vanden op-heve vande generale ende ghemeene middelen,
by den staten van Hollandt ende West-Vrieslandt bewillight,
tot onderstandt van de ghemeene saecke
(Google eBoek)
de weduwe, ende erffghenamen van wijlen Hillebrant Iacobssz van Wouw
1627

Binnen gebrouwen ende uytheemsche Bieren, daer inne begrepen sullen wesen alle Scheeps-bieren





Journael, of dagh-register, gehouden by seven matroosen
In haer overwinteren op Spitsbergen in Maurits-Bay, gelegen in Groenlandt, t' zedert het vertreck van de Visschery Schepen der Geoctroyeerde Noordtsche Compagnie, in Nederlandt
zijnde den 30. Augusty 1633.
tot de wederkomst der voorsz. schepen, den 27. May, anno 1634.
(Google eBoek)
Jacob Segersz vander Brugghe
By Gillis Joosten Saeghman
1633

p.14
een van onze Vaten bier opzettende bevonden wy dat het soo dick bevroren waer
p.15
Ons Bier op den 14. deser gesmolten
alsoo wy het Bier in geen overvloed hadden, moesten wy het evenwel drincken

p.47
Veertien quart met Scheeps bier. Twee smal Tonnen Goet bier.





Colenbrander,
BESCHEIDEN UIT VREEMDE ARCHIEVEN
omtrent
DE GROOTTE NEDERLANDSCHE ZEEOORLOGEN.
Nederlandse oorlogen op zee 1652-1676
Eerste deel.
Nijhoff,
1919

1653

41. „EENIGE CONSIDERATIËN op de iegenwoordige gelegentheyt ter
zee, opt pampier gebracht bij ons ondergeschreven”.

In den eersten sijn de schepen oock het canon van onse yloote te
licht nae des vyants schepen, derhalven van nooden hebben veel
swaerder schepen als mede canon, ende meerder volck.
Mosten oock bij de vloote altijt sÿn ten minsten 2 ammonitie
schepen versien met 2 a 3 hondert duysent pont cruyt, cogels naer
advenant, oock alderley behoeften breeder in onse remonstrantie van
den 25 Meert lestleeden bij ons aen haer Ho. Mo. overgegeven.
Dat mede aende matrosen mochte worden belooft ijder een maent
soldie te sullen ontfangen als de schepen seylreede leggen, oock dat
egaliteyt inde soldie mach worden gehouden.
Eyntelijck ijder collegie ende directie dient soude mogen van
nooden hebben een ofte meer nae haer aental van schepen wel be-
seylde cloucke fluyten vol water ende bier om in noot te connen
gebruycken mogen bijgevoecht worden.
Marten Harpersz. Tromp, Johan Eversz., Witte Cornelis de Witte,
Michiel Adriaensen Ruyter, Pieter Florisz.

Leven der doorluchtige Heeren van Arkel
ende Jaar-Beschrijving der Stad Gorinchem, heerlijkheyd, ende lande van Arkel, onder desselfs Heeren, ook onder de Graven van Holland, tot den Jaare 1500
(Google eBoek)
Abraham Kemp
Vink
1656

p.429
'Des Saterdaags voor S. Symon en Jude 1498. wierd verhaald een manier hoe men na ouden Herkomen …'

p.430
Schipluyden bier






Tol-rolle, en verklaringh van 't Elbingsche verbont
tusschen de kroon Sweeden
en de
Staten der Vereenighde Nederlandtsche Provintien
aengaende de prijsen van den tol van alle koopmanschappen
en waeren passerende de Oost-zee.
Volkomen veraccordeert in 't jaer 1659
(Google eBoek)
gedruckt voor Jan van der Hulst
1660

p.4
Jopen-bier
Half Jopen-bier
Bronswijkse Mom
Alderhande soorten van andre Mom

Aeloude en hedendaegsche scheeps-bouw en bestier
waer in wijtloopigh wert verhandelt, de wijze van scheeps-timmeren, by Grieken en Romeynen: scheeps-oeffeningen, strijden, tucht, straffe, wetten en gewoonten ... doorgaens verciert met vele kopere platen
(Google eBoek)
Nicolaas Corneliszoon Witsen
C. Commelijn & J. Appelaer
1671

p.401
VI. Dat zorgvuldiglijk bezorgt zal werden, dat het bier wel gehopt, ende wel gekookt, gebrouwen zy in Maert ende April



p.415
Bier dat op de schepen wordt gedronken, dient wel gehopt, en in lente of Gras-maent te zijn gebrouwt.





Ordre Van Syne Hoogheyt den Heere Prince van Orange,
tot observantie van goede discipline in 's Landts Vloote.
(Google eBoek)
Jac. Scheltus
1674

Dat zorghvuldighlijk geprocureert sal werden, dat het Bier wel gehopt ende wel gekoockt

Het ontroerde Nederlandt, door de wapenen des Konings van Vrankryk:
dat is een waarachtigh verhaal van den Fransen, Engelsen, Keulsen, en Munstersen oorlogh tegen de Vereenigde Nederlanden, met desselfs binnelandtse beroerten
Volume 2 (Google eBoek)
Tobias van Domselaer
by Markus Willemsz. Doornik
1676

p.169
Equipagie
Pointen van Sijn Hoogheyt den Prince van Oranjen, etc.
Diendende tot beter bestant en observatie van goede oeconomie van, en in 's Lands Vloote.

p.170
VI.
Dat zorghvuldighlijk geprocureert sal werden, dat het Bier wel gehopt en wel gekookt





Resolutien van Holland
(Google eBoek)
1679

p.720
XLIII
Scheeps-bieren





The Laws And Acts Of Parliament Made by King James the First, and His Royal Successors, Kings and Queens Of Scotland:
In Two Parts, Volume 3 (Google eBoek)
Thomas Murray
van Solingen
1685

p.484
Ships Beer





Beschrijvinge van de Oostindische Compagnie
Pieter van Dam
eerste boek, deel 1
uitgegeven door Dr. F.W. Stapel
Nijhoff, 1927
1976
eerste uitgave 1701

p.644 - p.645
'alle in het najaar gebrouwen en dat goet, én van deugd én van smaeck; die oock soodanig in Indiën moeten overgebraght worden en blyven, en waarvan de brouwers moeten werden gewaarschouwt, of dat men haar anders in het toekomende sal voorbygaan en andere dat aanbevelen'

Examen van land-en zeechirurgie
(Google eBoek)
Johannes Verbrugge
Jan ten Hoorn
1704

p.382
Scheeps Bier





PLACAET-BOECK
De Placaten ende Ordonnantien vande Hoogh-Mog: HEEREN Staten Generael der Vereeningde Nederlanden, ende vande Ed: Groot Mog: HEEREN Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt, mitsgaders vande Ed: Mog: HEEREN Staten van Zeelandt.
's Gravenhage
Paulus Scheltus Ordinaris Drucker
Anno 1705

p.838
BINNEN-GEBROUWEN BIEREN

Scheepsbieren, die op de Schepen gedroncken en gecomsumeert werden, die gebrouwen sullen mogen werden op alsulcken prys, als die by de Schippers en Brouwers aenbesteedt sullen werden

Das in Natur-und Kunst-Sachen neu-eröffnete Kauffmanns-Magazin
(Google eBoek)
Paul Jakob Marperger
1708

p.163
welches man See-Bier nennet




Oud en nieuw Oost-Indiën,
vervattende een naaukeurige en uitvoerige verhandelinge van Nederlands mogentheyd in die gewesten
(Google eBoek)
François Valentijn
by Joannes van Braam
1726

p.246
Mom, of Hollandsch bier.





Konst-broederlyke lessen, of noodige aanmerkingen, wegens de koortszen op schepen van oorlog, tot nut der heelmeesteren
(Google eBoek)
Abraham Titsingh
Gerrit De Groot
1742

p.269
om alle vier uren in te nemen, daar en tussen gebruikende dun afgetapt, en warm gemaakt Scheepsbier
p.287 - 288
..met Scheepsbier in te nemen. Met bier! want zy, die hardlyvig en koortsig zyn, mogen zuiver gepompt bier drinken





Resolutien van Holland
(Google eBoek)
1745

p.285
Scheepsbier





Register gehouden by meester Aert Vander Goes, advocat van de staten's lands van Hollandt, van alle die Dachuaerden by deselve Staten gehouden, mitsgaders die Resolutien, Propositien ende andere Gebesongneerde in de voirsz Dachuaerden gedaen:
Beginnende den 5. Februarii 1550., stilo curiae Hollandiae. Ende eyndende den 29. Decembris anno 1554, Volume 3 (Google eBoek)
Aert van der Goes
1750

p.111
die gewoonlijk zijn Scheeps Bier te brouwen






Beschrijving van de stad Amersfoort
Volume 1 (Google eBoek)
Abraham van Bemmel
H. Spruyt
1760

p.777
op de jaaren 1484 en 1510
wie te Schepe brouwt buten die vyf milen

Verhandelingen
Uitgegeeven door de
Hollandsche Maatschappye der Wetenschappen
te Haarlem.
Zesde deels, eerste stuk.
Volume 6 (Google eBoek)
1761

p.174
Dat het Scheepsvolk op eenig Schip ooit Scheurbuik gekregen hebbe, als men het sap van Oranje-Appelen en Citroenen in genoegzaame hoeveelheid gebruik heeft kunnen maken.
Wel Gehopt Bier, Appeldrank. Madera-Wyn, en zelfs Geestryke Dranken, Brandewyn, Moutwyn, Rum enz., maar maatig, en inzonderheid in ongezonde tyden gebruikt, en met Water verlengd, mogen zekerlyk met veel reden onder de beste behoedmiddelen tegen de Rotziekten geteld worden; en is het Bier, gelyk alle gegiste dranken, het bederf weerstaande, zoo dunkt my, dat het gebruik van 't zelve ruim zoo nuttig en noodig waar onder den verzengden lugtstreek, dan in de gematigde Landen.




Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst- woordenboek: M-O
(Google eBoek)
Noel Chomel
Joh. le Mair
1778

p.2213
en de naam van Scheeps-mumme verkreeg





Nieuwe Nederlandsche jaerboeken
of Vervolg der merkwaerdigste geschiedenissen:
die voorgevallen zyn in de Vereenigde provincien, de generaliteits landen, en de volkplantingen van den staet. 1.-33. deel, 1766-98
Volume 3 (Google eBoek)
Nederlandsche jaerboeken
1781

p.1793
Scheepsbier





Staat der generale Nederlandsche Oost-Indische Compagnie
dato 14 July 1791, Volume 2 (Google eBoek)
Nederlandsche Oost-Indische Compagnie
J. Allart
1792

p.147
en Jopen Bier, om te dienen tot voldoening van den Eisch voor Indiën.

p.172
Bier tot Koopmanschap 14114 00
Bier tot Equipagie 51078 00





Het leven en bedryf van den Heere Michiel de Ruiter
(Google eBoek)
Geeraert Brandt, Engelbertus Matthias Engelberts
J. Allart,
1794

(Eerste uitgave:
Het leven en bedryf van den heere Michiel de Ruiter
Gerard Brandt
Wolfgang Waaseberge Boom van Someren en Goethals
1691)

verzocht een ton bier van de Ruiter, die hem terstond meer zondt dan hy begeerde





Algemene konst- en letterbode
(Google eBoek)
Loosjes
1806

p.182
geest van Jopenbier aan boord hebbende, brouwde ik daar van een soort van welsmakend gezond bier
De meesten van myne manschap waren jonge knapen die nog nooit onder de keerkringen geweest waren; doch, my aan deze maatregelen houdende, had ik het genoegen, dat niemand van hun ziek wierd.





C. Huygens Korenbloemen:
Nederlandsche gedichten. Aantekeningen
Volume 6 (Google eBoek)
Constantijn Huygens, Willem Bilderdijk
bij L. Herdingh en zoon
1825

p.130
Bier aen boord
Bier aan boord krijgen. Scheeps spreek-wijze, niet slechts voor verversing, maar voor alle aangename ontmoeting gebruikt.





Het leven en bedryf van Michiel de Ruiter, hertog, ridder, etc L. Admiraal Generaal van Holland en West-Vrieslandt
Volume 1 (Google eBoek)
Geeraert Brandt, Hendrik Jan Spijker
bij F. Boekee
1835

p.379
naar Lubek; om van daar zoo veel mogelijk scheepsbier te haalen





Het bier beschouwd als volksdrank
(Google eBoek)
Adriaan Marinus Ballot
H.A. Kramers
1856

p.4
geen anderen drank, dan van bier
de gewone drank der matrozen





Geschiedenis van het Nederlandsche zeewezen
Volume 1 (Google eBoek)
Johannes Cornelis de Jonge
Kruseman
1858

p.82 - 83
Bier was de gewone drank. De prijzen, welke men voor de eet- en drinkwaren betaalde, verdienen opgetekend te worden. Voor eene levende vette koe betaalde men in den jare 1477 zeven gulden; voor een pond spek de waarde van bijna een halven stuiver; voor een vat bier drie en twintig stuivers.

p.319
De drank was behalve het water, bier; van jenever wordt in deze dagen nog geene melding gemaakt.(1)
(1) Register van Zeezaken, 1630-1639.



Technologisch woordenboek
of volledige handleiding voor alle takken van fabriekswezen en volksnijverheid, in alphabetische orde
Volume 1 (Google eBoek)
Karl Karmarsch, Friedrich Heeren
van Goor
1862

p.144
Zetmeelsuiker (moutsuiker) is onlangs ter vervaardiging van een bijzonder duurzaam scheepsbier aanbevolen en gebezigd, maar is zeker voor gewoon bier te kostbaar.



Jaarboek van het Genootschap Amstelodamum
Volumes 25-27
Genootschap Amstelodamum
1928

p.278
November 1701 kondigde de brouwer van deze bierbrouwerij, toen geheeten 'het Schip en de Roos', aan, dat hij met Allerheiligen wederom begonnen was, wit, bitter, zoet en scheepsbier te brouwen.



Bronnen tot de geschiedenis van het bedrijfsleven en het gildewezen van Amsterdam 1510-1672
Eerste deel
Nijhoff,
1929

p.757
1667 maart 9.
Leveringscontract van een brouwer
Brouwerij 't Witte Hart
goed scheepsbier
dubbelt of beste bier voor de officieren

De Gids
Volume 99, Delen 1-2
1935

p.317
bestaan in den aanvang der 17e eeuw te Amsterdam toch ongeveer vijftien brouwerijen, die niet alleen voor de plaatselijke consumptie werken maar ook veel scheepsbier produceeren.

Verslag van een onderzoek naar de geschiedenis van het Amsterdamsch brouwersbedrijf in de 17e eeuw
Afstudeerscriptie UVA 1940
J. A. ten Cate
1940

p.11
mits zij het scheepsbier in bijzondere vaten deden en in 1514 vreesde de overheid zelfs dat de burgerij door het brouwen van het scheepsbier niet genoeg bier uit de stedelijke brouwerijen zou kunnen opdoen, want in de keur van dat jaar werd bepaald dat men wanneer de overheid dat eiste, eerst burgerbier moest brouwen en dan scheepsbier, op straffe van het verbod om voor een half jaar scheepsbier te brouwen.

Leven, werk en rebellie aan boord van Oost-Indiėvaarders (1595-1650)
Herman Ketting
Het Spinhuis
2005

p.93
maatregelen om de bemanning zo lang mogelijk van scheepsbier te voorzien en de verstekking van water uit te stellen

Brouwen, Branden en Bedienen:
Werkende Vrouwen in de Nederlandse Dranknijverheid, 1500-1800
Marjolein van Dekken
Amsterdam University Press
2010

p.60
dit betekende een toename van de vraag naar scheepsbier
zowel om bier dat de bemanning tijdens de zeereizen dronk als om kwalitatief hoogwaardig bier bestemd voor de verkoop en consumptie in Azië.