Bier, kwaliteit en gezondheid - bronvermeldingen
Beer, quality and health - sources

Kruydtboeck oft beschrÿuinghe van allerleye ghewassen, kruyderen, hesteren ende gheboomten
Lebelius Historía Plantarum
Matthias L'Obel
by Christoffel Plantyn
1581

p.751
Tamme Hoppe. Lupulus, Vrbana.
De Liberale ende voorzinnighe nature medelyden hebbende met de coude landen, heeft henlieden dit cruydt ghegheven als eenen tweede Wijngaert, om daer mede hun drancken eenen geest te gheven, ende ghesonder te maecken.

[The Liberal and providing nature with compassion for the cold countries, has provided them with this herb as a second Vineyard, to spirit their drinks, and make them healthier.]

Den Kaizarlijkken Gezant
Auger Gisleen Busbeeq
Aan den grooten Soliman
(Google eBoek)
Ogier Ghislain de Busbecq
Vertaald door Adriaan van Nispen
Voor Abraham Andriessz, Boek-verkooper
1652

p.220
een vat treffelijk Joppenbier; maar ik lachte zeer met mijn gasten, zoo Griekken, als Italianen, die, dit bier niet kennende, 't zelve geen naam wisten te geven. Eindelijk noemden s'et Syroop, om dat ze verstonden, dat het gezond was;

[an outstanding barrel of Joppenbeer; but I had a very good laugh with my guests, Greeks as well as Italians, who didn't know this beer, and couldn't name it. Finally they called it Syrup, for they understood it was healty]

Schat der gesontheyt
verçiert met historyen, kopere platen
(Google eBoek)
Johannes Van Beverwyck
voor Weduwe van Everhard Cloppenburgh
1643

p.312
Even-eens werden de scheutkens ofte jonge uyt-spruytselen van Hoppe voor spijze gebruyckt, die in goetheyt van sap d'ander kruyden verre te boven gaen.

Schat der ongesontheyt
ofte Genees-konste van de sieckten
(Google eBoek)
Johannes Van Beverwyck, Jacob Cats
Jasper Gorissz,
1644

p.606
Men kan bequamelick besigen een Salaet van de jonge spruyten van Hop

Toch Dranck dient Gersten-water, ofte dun Bier, dat wel Klaer is, gelijck hier op sijn Engels gebrouwen werdt

De borgelyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven
(Google eBoek)
Stephanus Blankaart
Jan Ten Hoorn,
1683

p.82 - 83
Van het Bier.

want al wat van goed koren gemaakt werd, is goed, alle bier met hoppe is seer goed en gesond.

p.83
't Gesonste bier is, dat van vier-gulden. Sterker bieren zijn somtyds een weinig gedronken niet kwaad, maar voor een gedurige dronk gebruikt, kan ik ze niet voor goed achten. Onder dese sterke bieren zijn de bremer bieren het Hoppen oft jopen bier, rostoker mom, dorstse mom, serpser bier

[The healthiest beer is, the four-guilder beer. Stronger beers aren't bad if one drinks them infrequently and moderately, but for frequent drinking they're not fitted in my opinion. Amongst these beers are the Bremen beers. the Hoppen or the Jopen beer, Rostok mom, Serbster beer]

Verhandelinge van de opvoedinge en ziekten der kinderen
(Google eBoek)
Stephaan Blankaart
Sweerts,
1684

p.30
moet men haar een pypkan geven met soet Bier, en latense daar aan lurken, voor den dorst

Den Nederlandschen verstandigen hovenier
(Google eBoek)
G. de Groot,
1686

p.12
Calamus, Alant en Bakelaer in Bier geleyd en gedronken is zeer gezond.

p.14
Drinkt Alant, Alsem-bier oft Wyn,
Men zegt dat zeer gezond zal zyn.





Alle de philosophische, medicinale en chymische werken
Volume 2 (Google eBoek)
Cornelis Bontekoe
by Jan ten Hoorn
1689

p.120
nu zoo de menschen yeder dach eenige glazen of een kan Bier of twee drinken, en dat haer 't zelve wel bekomt

mach een yegelyk over zyn middag- en avond-mael een goede dronk Bier doen, mach hy ook tuschen tyden zijn dorst lessen met een glas Bier of twee, mogen ook andere 's morgens een ontbyt nemen, en er een glaasje Bier, opzetten, en is die manier goed en gezond



Den cleynen herbarius ofte Kruydt-boecxken.
Inhoudende de kracht en de operatie
van alle gemeene kruyderen en bekende vruchten
die men dagelijcx ghebruyckt
(Google eBoek)
Heyman Jacobi
Henrich Barentsz
1699

p.117
Hoppe cruyt. 160
Hoppecruyt wort in den Apteeck ghenaemt Lupulus

Examen van land-en zeechirurgie
(Google eBoek)
Oorspronkelijk uit Universiteit Gent
Gedigitaliseerd 12 okt 2011
Johannes Verbrugge
Jan ten Hoorn
1704

p.382
Scheeps Bier
het beste is voetsamer en lieflijker dan 't gemeene;

Het Britannische ryk in Amerika
uit het Engelsch vertaald
(Google eBoek)
John Oldmixon
1721

p.83
Van zulk mout wordt bruin bier gebrouwen dat aangenaam en gezond is.



Naaukeurige en uitvoerige beschryving van de kaap de Goede Hoop
(Google eBoek)
Peter Kolbe, Claas Bruin, Jacob Houbraken (graveur), Jan Wandelaar
By Balthazar Lakeman,
1727

p.405
de bieren, die uit Europa herwaards worden gezonden, 't is niet t'ontkennenen, dat dezelven zeer goed helder en klaar, en deswegen ook zeer gezond zyn

Konst-broederlyke lessen, of noodige aanmerkingen, wegens de koortszen op schepen van oorlog, tot nut der heelmeesteren
(Google eBoek)
Abraham Titsingh
Gerrit De Groot,
1742

p.269
om alle vier uren in te nemen, daar en tussen gebruikende dun afgetapt, en warm gemaakt Scheepsbier

p.287 - 288
..met Scheepsbier in te nemen. Met bier! want zy, die hardlyvig en koortsig zyn, mogen zuiver gepompt bier drinken

Brouwkunde
(Google eBoek)
Wouter van Lis
Losel,
1745

p.84
blykt dat het Bier een zeer gezonde drank is, bequaam om dagelyks gebruikt te worden, vooral voor menschen die het Noorder gedeelte van den Aardbodem bewoonen.
Het Bier is van algemeen nut, het is niet alleen den gezonden, jongen en ouden, maar zelfs den zieken voordeelig:

p.94
Luiksch bier heeft dezen naam van de Luiksche hop, daar mede het word gebrouwt: Het is een zeer gezonde drank

An Essay on the Sea-scurvy
Wherein is Proposed an Easy Method of Curing that Distemper at Sea; and of Preserving Water Sweet for Any Cruize Or Voyage. By Anthony Addington, M.D. (Google eBoek)
Anthony Addington
C. Micklewright: and sold by M. Cooper, London; and J. Fletcher, Oxford,
1753

p.35
as the best English Small Beer; of which it is needless to say any thing in this Place, it being unfit for Travellers by Sea, inasmuch as it is soon spoil'd by continual Shaking and hot Weather.

A Treatise on the Scurvy
In Three Parts, Containing an Inquiry Into the Nature, Causes, and Cure, of that Disease (Google eBoek)
James Lind
A. Millar,
1757

p.178
much more so when fermented, as in making spruce beer;





Verhandelingen
Uitgegeeven door de
Hollandsche Maatschappye der Wetenschappen
te Haarlem.
Zesde deels, eerste stuk.
Volume 6 (Google eBoek)
1761

p.174
Dat het Scheepsvolk op eenig Schip ooit Scheurbuik gekregen hebbe, als men het sap van Oranje-Appelen en Citroenen in genoegzaame hoeveelheid gebruik heeft kunnen maken.
Wel Gehopt Bier, Appeldrank. Madera-Wyn, en zelfs Geestryke Dranken, Brandewyn, Moutwyn, Rum enz., maar maatig, en inzonderheid in ongezonde tyden gebruikt, en met Water verlengd, mogen zekerlyk met veel reden onder de beste behoedmiddelen tegen de Rotziekten geteld worden; en is het Bier, gelyk alle gegiste dranken, het bederf weerstaande, zoo dunkt my, dat het gebruik van 't zelve ruim zoo nuttig en noodig waar onder den verzengden lugtstreek, dan in de gematigde Landen.

Raadgeeving voor de gezondheid
van den gemeenen man
van landlieden,
en alle die de hulpe van een bekwaam genees- of heelmeester ontbeeren
(Google eBoek)
Samuel Auguste André David Tissot
R. Arrenberg
1764

p.13
Het ware te wenschen, dat onze Thee- en Koffy-drinkers zig eens eindelyk van die slaverny ontsloegen, en enkel met goed Bier hunnen dorst tragten te stillen.

[It would be a good thing, if our tea and coffee-drinkers were to finally kick their habit, and quench their thirst with good Beer.]

De volmaakte Hollandsche keuken-meid
Onderwyzende hoe men allerhande spyzen, confituren en nagerechten, zonder ongemeene kosten, zelfs voor de Roomsgezinden op visdagen en in de vasten, gezond en smakelyk kan toebereiden
(Google eBoek)
by Steven van Esveldt,
1767

p.75
26. Huisdrank, hoe men die voor het bedrerf zal bewaaren
of hoe men die zuur geworden zynde,
wederom zoet zal maaken.





De Koopman
of, Bydragen ten opbouw van Neerlands koophandel en zeevaard
Deel 1 (Google eBoek)
Gerrit Bom
1768

p.243
Dit dan nu van de overöudheid van 't Bier Dat eerst maar eenvoudig was, en naderhand van tyd tot tyd is verbeterd, en in dien staat van volmaaktheid gebragt, waarin wy het tans kennen en bezitten.

Bier is een welbekende, gezonde, smaaklyke en voedzaame Drank,

Heilzame raadgeving voor de geleerden
door den schryver van den Arts (Google eBoek)
G. van den Brink
1770

p.44
Als het Bier goed zal zyn, zoo moet het wel gegist hebben

Encyclopaedia Britannica
or a Dictionary of Arts and Sciences (Google eBoek)
A. Bell-C. Macfarquhar,
1771

p.109

genuine spruce beer, with lemons and orange juice, is proper

in Holland, by the use of a cask of ale, in which were put heads of a red cabbage cut small

A Treatise on the Scurvy
In Three Parts, Containing an Inquiry Into the Nature, Causes, an Cure, of that Disease, Together with a Critical and Chronological View of what Has Been Published on the Subject (Google eBoek)
James Lind
S. Crowder [and six others],
1772

p.179
an excellent antiscorbutic medicine
as in making spruce beer

p.201
In the winter-time, for the cure of this desease, genuine spruce beer, with lemon and orange juice, is to be prescribed

Den nieuwen Spiegel der jongheyd of Gulden ABC
Ferdinandus Loys
J. Begyn
1772

p.24
Men vind veel soorten van Bieren,
Gebrouwen op veel manieren,
Bieren sterk en groot van kragt,
Alzoo veel als wyn geagt.





Nieuw en volkomen woordenboek van konsten en weetenschappen: bevattende alle de takken der nuttige kennis ... Alles verzameld uit de beste schryvers in alle taalen, en met een ménigte van nieuwe artykelen vermeerdert
Volume 7 (Google eBoek)
Egbert Buys
S.J. Baalde,
1775

p.684
hy zegt dat Jopen-bier in dit geval ook een goed Balsamiek is, en raad zagte Mout-Liqueuren aan boven Wyn.

Eenige Zeeuwsche oudheden, uit echte stukken opgehelderd.
Ermerins, Jacobus
Abrahams, Willem Middelburg, 1769-1788
Abrahams, Willem (wed.) Middelburg, 1790-1802
1780

p.75
het is waar, geen thee of koffy verzwakte noch de Lichaamen

Huislyke geneeskunde
of Verhandeling over de verhoeding en genezing van ziekten door leevens-wyze en eenvouwige geneesmiddelen
Volume 2 (Google eBoek)
William Buchan, Jacob Egbert Lycklama à Nijeholt
G. Vanden Brinck
1780

p.321
Bieren
Aan de Moutdranken kan men de kragten der Geneesmiddelen mede deelen,

Nieuwe Nederlandsche jaerboeken
of Vervolg der merkwaerdigste geschiedenissen:
die voorgevallen zyn in de Vereenigde provincien, de generaliteits landen, en de volkplantingen van den staet. 1.-33. deel, 1766-98
Volume 3 (Google eBoek)
Nederlandsche jaerboeken
1781

p1793
Scheepsbier

Nederlandsche reizen
tot bevordering van den koophandel,
na de meest afgelegene gewesten des aardkloots.
Doormengd met vreemde Lotgevallen, en menigvuldige Gevaaren,
die de Nederlandsche reizigers hebben doorgestaan.
Met plaaten, eerste deel (Google eBoek)
by Petrus Conradi,
1784

p.75
het meeste Joopenbier was bevroozen.
Ontdooid zynde, hadt die voor hun zo heilzame drank veel van zyne kragt en smaak verlooren.

Vaderlandsche letteroefeningen
Deel 1 (Google eBoek)
p. Ellerman,
1785

p.40
Op de Amerikaanse kusten en in Nieuw Zeeland brouwden wij bier, wanneer wy van verscheide bomen de kruinen afhakten, dezelfe in water kookten, en dan op een half aam van zulk gekookt water een pint van een liqueur van Mout gekookt, en 5 of 6 ponden zuiker, daarin deeden (*). Dit was een zeer aangenaame en gezonde drank,...

Leben des Capitain James Cook
Volume 2 (Google eBoek)
Andrew Kippis
Hoffmann
1789

p.125
wobei man den Leuten Joppenbier zu trinken gab, so das, wenn erwan einer von der Mannschaft einen Anfass zum Scharbock hatte

Beantwoording der vraage, hoe kunnen vrouwen zonder benadeling haarer gezondheid en schoonheid, blyde moeders van gezonde kinderen worden
(Google eBoek)
G. F. Hoffmann, David Heilbron
J.C. Leeuwestyn
1791

p.33
Het bier is… … geen nadelige drank.

Het vaderland
met geheel nieuw geteekende en gekleurde kaarten van iedere provincie, de generaliteits-landen en de geheele republiek, en zeer gewigtige vaderlandsche afbeeldingen (Google eBoek)
Gerrit van der Jagt, Joannes Florentius Martinet
Johannes Allart,
1791

p.594
In plaats van het kooksel van Graan en water, een soort van Bier der Ouden, vergaapt men zich ondertuschen hier ook thands aan Thee en Koffy

Geneeskundige staatsregeling
Verhandeling van die middelen, welke tot aanwas der bevolking, en bevordering der algemeene gezondheid by ons en andere volken zyn in het werk gesteld, of nog aangewend zouden kunnen worden.
Volume 2 (Google eBoek)
Johann Peter Frank, Hermannus Adrianus Bake
bij A. en J. Honkoop, en J. B. Elwe,
1797

p.366
water, bier, wyn
de gezondste drank voor kinderen;
met niet al te veel hop toebereid bier

Militaire hygiène
of Raadgevingen, betreffende de middelen,
om de gezondheid der troepen te bewaren
(Google eBoek)
Joseph Romain Louis De Kerckhove, Pieter Jacob Meesters Milius
H. C. A. Thieme
1818

p.109
De gewone drank in de Nederlanden, is het bier.
Het is heilzaam en voedend, als het goed bereid is (a).

Gezondheidsleer voor het volk
(Google eBoek)
Jan Jacob Pennink
1828

p.70
De bijvoeging van den hop is bij alle moutdranken nuttig en voor de gezondheid van den gemeenen man bevorderlijk
p.71
De bierdrinkers zijn daarom ook veel sterker dan de wijndrinkers



p.71
Wit gerste- of haverbier is dus tot dagelijks gebruik beter geschikt dan het voedzamer tarwebier.





Journal für technische und ökonomische Chemie
Volume 4 (Google eBoek)
Otto Linné Erdmann
1829

p.64
Da die Alkalien Gluten auflösen, so kann diess auch der Kalk bewirken

Het leven en bedryf van Michiel de Ruiter
hertog, ridder, etc L. Admiraal Generaal van Holland en West-Vrieslandt
Volume 1 (Google eBoek)
Geeraert Brandt, Hendrik Jan Spijker
bij F. Boekee
1835

p.379
naar Lubek; om van daar zoo veel mogelijk scheepsbier te haalen

In de meeste scheepen, die met DE RUITER waaren uitgezeilt, was 't volk noch gezondt

Het Nederlandsch magazijn
Volume 1
Volume 1836 (Google eBoek)
Van Es
1836

p.223
Gelijk men het Bier om der gezondheid wille verbeterd heeft

Utrechtsche provinciale en stads-courant
18-05-1842
Nummer: 59
Uitgever: L.E. Bosch
Utrecht
1842

alleen bedroeft men zich wel eens over het vele gebruik van jenever, in plaats van het veel gezonder bier





Potamo-chorographie of naauwkeurige navorschingen over de Schelde
en eenige merkwaardigheden, die omtrent en door deze rivier veroorzaakt, hebben plaats gehad
met een beknopt historisch verhaal van Zeeland, van het verdronken Zuid-Beveland mitsgaders van alle plaatsen der Zeeuwsche eilanden, benevens eene mededeeling van de abdijen, kloosters, kerken, enz. die daar in vorigen tijd bestaan hebben
Volume 2 (Google eBoek)
Joannes Baptista Krüger
Kleymans
1854

p.269
1580
'thee of koffij verzwakten de ligchamen toen nog niet, bragten geene Zenuwziekten aan, ...'

Groninger courant
11-04-1854
Jaargang, nummer: 113, 29
Uitgever: M. van Bolhuis, Wed. van A.S. Hoitsema
Groningen
1854





Utrechtsche provinciale en stads-courant
01-12-1855
Nummer: 287
Uitgever: L.E. Bosch
Utrecht
1855

gezond bier

Leven en gezond zijn
Volksboek voor de school en het huisgezin. (Google eBoek)
Muller
1857

p.27
een zeer gezonde drank

Scheikundige verhandelingen en onderzoekingen
Het bier scheikundig beschouwd, Volume 1
Nummer 3 (Google eBoek)
Gerrit J. Mulder
Kramers
1857

p.335
overal waar een niet schadelijk, maar een gezond bier gebrouwen wordt

Volksvoorlezingen:
Schets I (geschiedenis enz.) Nederland in 1672;
Schets II (natuurwetenschap) Physiologie (bloedsomloop, spijsvertering enz.);
Schets III (geschiedenis enz.) De omwenteling van 1813;
Schets IV (natuurwetenschap) Het leven van eenige insecten;
Schets V (geschiedenis, land- en volkenkunde, enz.) Japan en de japannezen, vooral in betrekking tot de volken van het Westen;
Schets VI (natuurwetenschap) Over de zamenstelling en werking der voedingsmiddelen (Google eBoek)
1860

p.116
Alleen goed gebrouwen en onvervalscht bier

Nederland
Utrecht
Uitgever: W. H. van Heyningen
1864

p.384
Het Theesalet
door Dr. G.D.J. Schotel

hartig, krachtig, voedend, versterkend bier

Het Oud-Hollandsch huisgezin der zeventiende eeuw
(Google eBoek)
Gilles Dionysius Jacobus Schotel, Charles Rochussen, David Van der Kellen
A. G. Kruseman,
1867

dat zij gezonder dranken gebruikten
hartig, krachtig, voedend, versterkend bier





Leerboek der bijzondere geneesmidelleer
(Google eBoek)
Wilhelm Joseph Anton Werber, Maurits Meijers
Campagne
1870

p.214
om zodoende een gezond en krachtig bier te verschaffen

Het nieuws van den dag
13-10-1880
Nummer: 3261
Uitgever: Steendrukkerij Roeloffzen en Hübner;NV De Kleine Courant
Amsterdam
1880

Echt Dantziger Jopenbier,
Aanbevolen door H.H. Doctoren.





Nieuwe Tilburgsche Courant
07-05-1882
Jaargang, nummer: 4, 161
Uitgever: A. Arts
Tilburg
1882

krachtig en gezond bier
ook als Volksdrank, met Princesse Bieren vermengd, zeer aan te bevelen.

Het nieuws van den dag
29-06-1883
Nummer: 4096
Uitgever: Steendrukkerij Roeloffzen en Hübner; NV De Kleine Courant
Amsterdam
1883

P.S.
Om mede te werken het misbruik der sterken drank, de kanker der maatschappij, tegen te gaan en het gebruik van Bier als Volksdrank te bevorderen...

De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad
10-01-1898
Nummer: 15330
Uitgever: Gebr. Verhoeven
's-Hertogenbosch
1898

JOPENBIER.
Voor zwakke Kinderen en Herstellenden, Zoogende Moeders.
Eenig middel tegen Bloedarmoede, Bleekzucht, Engelse ziekte.

Suriname : koloniaal nieuws- en advertentieblad
15-04-1927
Uitgever: J. Morpurgo
Paramaribo
1927

Trio Stout maakt U krachtig

Middelburgsche Courant
16/11/1929
p. 1/10
1929

'Wat Zeeuwsche artsen er van zeggen'

Heeft stout nog niet eens een verren naam gehad om zogafzetting aan te zetten?

The History of Scurvy and Vitamin C
Kenneth J. Carpenter
Cambridge University Press,
1988

The first modern survey of the long and fascinating history of the various ideas and theories about the cause of scurvy, the nutritional deficiency disease that has caused (with the exception of famine) the most human suffering in recorded history. Professor Carpenter documents the arguments that led to the numerous theories about the disease and eventually to the isolation and synthesis of vitamin C (ascorbic acid), and illustrates how the changing ideas about scurvy reflected the scientific and medical beliefs of different periods in history.

p.63
cabbages 'pickled in the Dutch style' (sauerkraut), and fermented drinks such as spruce beer.

p.65
He had the idea that malted barley might prove to be the perfect material for use on board ships as an antiscorbutic

p.81
Cook also organized the brewing of spruce spruce beer which may have been of some value.

p.228
Beer also has repeatedly been recommended as an antiscorbutic

p.230
Spruce beer was one of the items said by La Pérouse (after his circumnavigation in the 1780s) to be 'not sufficient for the actual cure of scurvy, but… [to] certainly retard its progress. Beer brewed with the addition of dried spruce leaves, or flavored with 'essence of spruce' continued to be regarded as an important precutionary measure to ward off scurvy as late as the 1850s

Bron : Schamper 366, Universiteit Gent
14/12/2001

Hop-professor Denis De Keukeleire: “Bier is gezond”

Bier bestaat uit een combinatie van vier natuurlijke grondstoffen: gekiemde gerst, hop, gist en water. In bier zit geen enkele stof die de toxische drempel overstijgt. Er zitten veel mineralen en vitaminen in. Bier is dus eigenlijk een vloeibaar voedingsmiddel. Het bevat ook weinig zout en veel magnesium wat belangrijk is tegen hartaandoeningen en gal- en nierstenen.

Prof Denis De Keukeleire: "Ik heb organische scheikunde gestudeerd en hoewel ik een ijverig student was, nam ik ook deel aan het studentenleven. Het drinken van bier maakte daar toen al, ik spreek over de jaren zestig, een essentieel deel van uit. Toen ik een onderwerp moest kiezen voor mijn doctoraat heb ik me inderdaad laten leiden door mijn interesse voor bier. Ik koos voor het onderzoek naar de bitterstoffen in hop. Het is een levenswerk om één plant, in mijn geval hop, door en door te leren kennen. Ik kan er dus nog tot het einde van mijn dagen mee doorgaan."

Zou u, voor de doe-het-zelvers onder onze bezoekers, even kort kunnen uitleggen hoe het brouwproces verloopt?
De Keukeleire : "Bier wordt gemaakt uit zetmeel, dat onder andere in aardappelen en alle granen zit. Het basis-bestanddeel van bier is meestal gerst. Door de gerst vochtig te maken gaat die kiemen. De gekiemde gerst noemt men mout. De brouwer mengt de mout met water tot een pap, die hij dan opwarmt. Op die manier wordt het zetmeel uit de gerst afgebroken tot suikers. De pap wordt dan gefilterd zodat al het vaste materiaal afkomstig van de mout verdwijnt. Het wort, de substantie die overblijft, gaat naar de brouwketels en wordt daar anderhalf uur gekookt samen met de hop, die het bier uiteindelijk smaak zal geven. Dan filtert de brouwer de hopresten weg en gaat het wort naar de gisttanken, waar de gist de suikers omzet naar alcohol en koolzuurgas. Het bier gist een week lang en moet dan nog drie weken rijpen. Pas na een maand is het bier drinkbaar."

U houdt zich bezig met het onderzoek van hop?
De Keukeleire : "Inderdaad. Ik word nogal dikwijls als bierprofessor beschouwd, maar eigenlijk ben ik 'hop-professor'. Voor het ogenblik zijn we onder andere bezig met een project om bier beter lichtbestendig te maken. Bier gaat kapot als het wordt blootgesteld aan licht. Er ontstaan dan zwavelverbindingen die een heel slechte geur hebben, vergelijkbaar met kattenpis. De oorzaak ligt bij de hopbitterstoffen. Als je op een terras in de zon zit mag je je pint dus niet te lang laten staan. Snel uitdrinken is de boodschap. Dat is ook de reden waar-om bier meestal in donkere flesjes zit. Daar zijn wel uitzonderingen op. Het Corona-bier, bijvoorbeeld, zit in een doorzichtig flesje. Dit is puur om esthetische redenen: de mensen houden ervan de kleur van het bier te kunnen zien. Corona wordt dan ook altijd uit het flesje, met een stukje limoen in de hals, gedronken, zodat de slechte geur verdoezeld wordt. Wij proberen hier iets aan te veranderen."

Hoe komt het dat we bieren met verschillende smaken hebben?
De Keukeleire : "Dat heeft te maken met de mout die de brouwer gebruikt. Het kiemen van de gerst wordt stopgezet door er hete lucht door te sturen. Dit proces, dat men eesten noemt, kan op ver-schillende manieren gebeuren. Gebeurt het bij lage tempe-raturen gedurende een korte tijd dan krijg je bleke mout, die geen smaak heeft en voor pilsbieren gebruikt wordt. Pilsbieren krijgen dus hun specifieke smaak van de hop. Als je de hete lucht langer doorheen de gerst stuurt, krijg je karamelachtige mouten, die als bestanddeel voor amberbieren dienen en wel een eigen smaak hebben. Heel donkere mout, ten slotte, wordt gebruikt bij het brouwen van zware bieren. Die krijgen dan nog extra aroma door de gist."

Zou je kunnen stellen dat bier gezond is?
De Keukeleire : "Ja. Bier bestaat uit een combinatie van vier natuurlijke grondstoffen: gekiemde gerst, hop, gist en water. In bier zit geen enkele stof die de toxische drempel overstijgt. Er zitten veel mineralen en vitaminen in. Bier is dus eigenlijk een vloeibaar voedingsmiddel. Het bevat ook weinig zout en veel magnesium wat belangrijk is tegen hartaandoeningen en gal- en nierstenen. Heel gezond dus."
"In het labo doen we ook onderzoek naar de medicinale eigenschappen van hop. Tijdens de Oudheid kende men al de sedatieve, slaapverwekkende kracht van hop. Daarnaast bevat het ook vrouwelijke hormonen, het heeft een oestrogene werking. De concentratie van deze vrouwelijke hormonen is laag en er is dus geen reden tot paniek: mannen gaan geen vrouwelijke trekken krijgen door het drinken van bier. We zouden de oestrogene werking van hop willen toepassen om kanker en gynaecolo-gische problemen te behandelen."
"We zijn ook net met een nieuw project begonnen waarin we onze kennis van hop gaan toepassen op cannabis. Hop en cannabis behoren tot dezelfde familie en de gelijkenissen zijn groot. In Nederland wordt cannabis al gebruikt als pijnstiller en bij de behandeling van multiple sclerose, maar het heeft veel mogelijkheden die nog onderzocht moeten worden. We gebruiken cannabisvarianten die bijna geen hallucinogene stoffen bevatten en begeven ons dus niet op gevaarlijk terrein."

U heeft net gezegd dat bier gezond is. Toch hebben we een kater als we er teveel drinken. Hoe komt dat?
De Keukeleire : "Hoofdpijn krijg je door een teveel aan alcohol en als je verschillende bieren gaat mengen. Elk bier heeft zijn eigen samenstelling en elke stof moet op zijn eigen manier afgebroken worden. Omdat bier weinig zout bevat moet je veel plassen. Zo krijg je last van nadorst en het katergevoel. Het effect verschilt ook van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben gemakkelijker een kater dan anderen. Ik heb er persoonlijk nooit last van. Ook de leeftijd kan een rol spelen. Oudere mensen klagen af en toe dat het bier vroeger beter was omdat ze er nu meer last van hebben. Dat klopt helemaal niet. Het bier is er door de jaren steeds beter en consistenter geworden. Het is hun conditie die achteruit gegaan is."

Hoe komt het dat België zo een belangrijk bierland is?
De Keukeleire : "België is vooral een bierparadijs als het op de speciale bieren aankomt. Pilsbieren zijn overal ter wereld van goede kwaliteit. De vakkennis bij het brouwen van speciale bieren is historisch gegroeid. Meer dan honderd jaar geleden had elk dorp een brouwerij die meestal in handen was van de burgemeester. Door de politieke strijd tussen katho-lieken en liberalen kwam er een echte brouwerij-"boom". Als de brouwer katholiek was, kon de libe-rale tegenkandidaat voor het burgemeesterschap alleen succes hebben door ook een brouwerij te begin-nen. Vele Vlaamse dorpen hadden twee brouwerijen, die een felle concurrentie-strijd leverden en steeds met nieuwe en betere sma-ken op de proppen kwamen om het dorp politiek te veroveren. Zo ontstond de absurde situatie dat een dorp met amper vijfhonderd inwoners tien verschillende bieren had. Deze traditie is uniek en de biercultuur heeft zich zo ten volle kunnen ontwikkelen."

Wat is uw lievelingsbier?
De Keukeleire : "Als ik erge dorst heb verkies ik één of meerdere frisse pintjes. Maar qua smaak vind ik de speciale bieren beter. Ik drink graag tripel, vooral Orval. Misschien ben ik een beetje vooringenomen bij mijn keuze voor Orval omdat het heel goed gehopt is. Ik ben dus vooral te vinden voor bittere bieren."

Heeft u ooit al eens zelf geprobeerd om bier te brouwen?
De Keukeleire : "Neen, nog nooit. We werken samen met de brouwerijschool van het KIHO. Het leuke aan dit soort onderzoek is dat je de resultaten zelf kan testen; hoewel dit niet voor iedereen geldt. Ik heb collega's die in hop geïnteresseerd zijn maar geen bier lusten. Ik noem het gewoon het nuttige aan het aangename koppelen."

Scurvy
How a Surgeon, a Mariner, and a Gentlemen Solved the Greatest Medical Mystery of the Age of Sail (Google eBoek)
Stephen R. Bown
Macmillan,
2005

p.151-152
There was hardly a man in the ship that did not attribute our being free of the scurvy to the beer and vegetables we made use of in New Zealand.

Cook was the toast of Europe. King George III awarded him a royal coat of arms, he was promoted to the rank of post captain, he visited the homes of great scientists and lords of the Admiralty, and he was elected fellow of the Royal Society.

Leven, werk en rebellie aan boord van Oost-Indiėvaarders (1595-1650)
Herman Ketting
Het Spinhuis
2005

p.93
maatregelen om de bemanning zo lang mogelijk van scheepsbier te voorzien en de verstrekking van water uit te stellen

Nieuwsblad.be
15 10 2011

Hoppige bieren passen in een gezonde levensstijl
Professor De Keukeleire houdt lezing over hop en bier

MELLE - Professor Denis De Keukeleire wordt bij voordrachten voorgesteld als de 'bierprofessor'. Hij publiceerde onder meer 'Weldra bier zonder kattenpissmaak. Onderzoek naar genezende kracht van bieringrediënten'.

'Het werd een levenswerk om hop door en door te leren kennen. De smaakmaker hop bevat de geneeskrachtige lupuline, een stof die beschermt tegen kanker, ontstekingsremmend werkt en goed blijkt tegen diabetes.'

Als het van de Gentse professor Denis De Keukeleire afhangt drinken we beter meer bier.





Beer in Health and Disease Prevention
Victor R. Preedy
Academic Press,
2011

Beer in Health and Disease Prevention is the single comprehensive volume needed to understand beer and beer-related science. Presenting both the concerns and problems of beer consumption as well as the emerging evidence of benefit, this book offers a balanced view of today's findings and the potential of tomorrow's research.

Xanthohumol,
a Polyphenol Chalcone Present in Hops, Activating Nrf2 Enzymes To Confer Protection against Oxidative Damage in PC12 Cells
Juan Yao, Baoxin Zhang, Chunpo Ge, Shoujiao Peng, and Jianguo Fang
State Key Laboratory of Applied Organic Chemistry and College of Chemistry and Chemical Engineering, Lanzhou University, Lanzhou, Gansu 730000, China
J. Agric. Food Chem., 2015, 63 (5), pp 1521–1531
DOI: 10.1021/jf505075n
Publication Date (Web): January 28,
2015

Abstract
Xanthohumol (2′,4′,4-trihydroxy-6′-methoxy-3′-prenylchalcone, Xn), a polyphenol chalcone from hops (Humulus lupulus), has received increasing attention due to its multiple pharmacological activities. As an active component in beers, its presence has been suggested to be linked to the epidemiological observation of the beneficial effect of regular beer drinking. In this work, we synthesized Xn with a total yield of 5.0% in seven steps and studied its neuroprotective function against oxidative-stress-induced neuronal cell damage in the neuronlike rat pheochromocytoma cell line PC12. Xn displays moderate free-radical-scavenging capacity in vitro. More importantly, pretreatment of PC12 cells with Xn at submicromolar concentrations significantly upregulates a panel of phase II cytoprotective genes as well as the corresponding gene products, such as glutathione, heme oxygenase, NAD(P)H:quinone oxidoreductase, thioredoxin, and thioredoxin reductase. A mechanistic study indicates that the α,β-unsaturated ketone structure in Xn and activation of the transcription factor Nrf2 are key determinants for the cytoprotection of Xn. Targeting the Nrf2 by Xn discloses a previously unrecognized mechanism underlying the biological action of Xn. Our results demonstrate that Xn is a novel small-molecule activator of Nrf2 in neuronal cells and suggest that Xn might be a potential candidate for the prevention of neurodegenerative disorders.

2016

Meer risico bij niet drinken van alcohol

Frans Kok, emeritus hoogleraar voeding en gezondheid van de Wageningen Universiteit, verwijst naar een overzichtsstudie uit 2011 die het vooraanstaande vakblad BMJ verscheen. Niet drinken geeft je ietsje meer risico dan gematigd drinken en bij een hogere consumptie schieten de gezondheidsrisico's omhoog.'

Kok verwijst ook nog naar een studie uit 2014, eveneens uit een gerenommeerd blad, die alleen keek naar levenslange drinkers en niet-drinkers. 'Nog beter en exact dezelfde conclusies.

Het standpunt van de Gezondheidsraad, die de richtlijnen opstelt voor de door het Voedingscentrum gepresenteerde nieuwe Schijf van Vijf, vindt de hoogleraar wel bevreemdend. 'Die pleit voor een soort drooglegging, terwijl de Verenigde Staten en Scandinavische landen gewoon een limiet van twee glazen voor mannen en één glas voor vrouwen hanteren. Dat zou ik ook aanhouden.'

En die zogenaamde positieve effecten van dat ene glas? 'Je hoeft voor je gezondheid niet te gaan drinken', zegt Kok, 'maar als je drinkt, is een glas prima.'



Moderate alcohol consumption is associated with lower chronic disease burden expressed in disability-adjusted life years:
a prospective cohort study
Joline W. J. Beulens, Heidi P. Fransen, Ellen A. Struijk, Jolanda M. A. Boer, Ardine de Wit, Charlotte Onland-Moret, Jeljer Hoekstra, H. Bas Bueno-de-Mesquita, Petra H. M. Peeters, Anne M. May.
Received: 1 November 2016 / Accepted: 10 April 2017

2017

Introduction
Moderate alcohol consumption, 1–2 drinks per day, has been associated with a reduced risk of all-cause mortality in prospective cohort studies compared to abstainers and heavier drinkers. This reduced risk is ascribed to a reduced risk of cardiovascular diseases with moderate alcohol consumption, but remains disputed. Conversely, any amount of alcohol consumption increases the risk of different types of cancer. Alcohol consumption is linearly associated with an approximately 10% increased risk of breast cancer with each drink per day. These opposing associations of alcohol consumption with different chronic diseases emphasizes the importance of investigating the relation of alcohol consumption with total disease burden, which can be estimated with disability- adjusted life years (DALYs).

Download complete publication



Alcohol consumption and risk of dementia
23 year follow-up of Whitehall II cohort study
Séverine Sabia, Aurore Fayosse, Julien Dumurgier, Aline Dugravot, Tasnime Akbaraly, Annie Britton, Mika Kivimäki, Archana Singh-Manoux.
Objective
To examine the association between alcohol consumption and risk of dementia.
2018

Conclusions
The risk of dementia was increased in people who abstained from alcohol in midlife or consumed >14 units/week. In several countries, guidelines define thresholds for harmful alcohol consumption much higher than 14 units/week. The present findings encourage the downward revision of such guidelines to promote cognitive health at older ages.

Download complete publication

Population-level risks of alcohol consumption by amount, geography, age, sex, and year:
a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study
2020

Summary
Background The health risks associated with moderate alcohol consumption continue to be debated. Small amounts of alcohol might lower the risk of some health outcomes but increase the risk of others, suggesting that the overall risk depends, in part, on background disease rates, which vary by region, age, sex, and year.

Methods
For this analysis, we constructed burden-weighted dose–response relative risk curves across 22 health outcomes to estimate the theoretical minimum risk exposure level (TMREL) and non-drinker equivalence (NDE), the consumption level at which the health risk is equivalent to that of a non-drinker, using disease rates from the Global Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors Study (GBD) 2020 for 21 regions, including 204 countries and territories, by 5-year age group, sex, and year for individuals aged 15–95 years and older from 1990 to 2020. Based on the NDE, we quantified the population consuming harmful amounts of alcohol.

Findings
The burden-weighted relative risk curves for alcohol use varied by region and age. Among individuals aged 15–39 years in 2020, the TMREL varied between 0 (95% uncertainty interval 0–0) and 0·603 (0·400–1·00) standard drinks per day, and the NDE varied between 0·002 (0–0) and 1·75 (0·698–4·30) standard drinks per day. Among individuals aged 40 years and older, the burden-weighted relative risk curve was J-shaped for all regions, with a 2020 TMREL that ranged from 0·114 (0–0·403) to 1·87 (0·500–3·30) standard drinks per day and an NDE that ranged between 0·193 (0–0·900) and 6·94 (3·40–8·30) standard drinks per day. Among individuals consuming harmful amounts of alcohol in 2020, 59·1% (54·3–65·4) were aged 15–39 years and 76·9% (73·0–81·3) were male.

Interpretation
There is strong evidence to support recommendations on alcohol consumption varying by age and location. Stronger interventions, particularly those tailored towards younger individuals, are needed to reduce the substantial global health loss attributable to alcohol.

Conclusion
In conclusion, the relationship between moderate alcohol use and health is complex and has raised a great deal of controversy in the scientific literature. Given that the available evidence suggests that low levels of alcohol consumption are associated with a lower risk of some disease outcomes and an increased risk of others, alcohol consumption recommendations should take into account the full epidemiological profile that includes the background rates of disease within populations. The findings of this study support the development of
tailored guidelines and recommendations on alcohol consumption by age and across regions and highlight that existing low consumption thresholds are too high for younger populations in all regions. Additionally, our results suggest that guidelines should not incorporate sex-specific recommendations, given the absence of variation in TMREL and NDE by sex across geographies and locations. Finally, recognising that the majority of the world’s population consuming harmful amounts of alcohol are young adults and predominantly young males, in order to minimise health loss due to alcohol consumption it is important to prioritise interventions targeted at these demographic groups.

Download full paper:
Population-level risks of alcohol 2020