Engels bier - Engelsch bier - Ingels bier (made) in the Low-Countries
[source references]
Inventaire des archives des Chambres des comptes
(Inventaires des archives de la Belgique).
Louis Prosper Gachard, Alexandre Joseph Pinchart
1865
1527
p.45
inghels-bier
Bronnen tot de geschiedenis van Middelburg in den landsheerlijken tijd
dr. W.S. Unger
Volume 3
M. Nijhoff,
1931
1536
Wet en raad van Middelburg staan aan Pieter Jans zone, brouwer, toe dat hy sal mogen brouwen stercke dobbel bier, hebbende de smake van Ingels bier
[Law and counsil of Middelburg grant Pieter Jans son, brewer, that he shall be allowed to brew strong double beer, having the taste of English beer]
Kruydtboeck Oft Beschryvinghe van allerleye ghewassen, kruyderen, hesteren, ende gheboomten
Matthias De L'Obel
Christoffel Plantyn,
1581
p.35
Enghelschen Ael.
Om te maecken tbeste Enghelsch bier Ael geheete, welck een soeten en wijnachtighen smaecke heeft, en meest inde Winter gedroncken wordt, midts dat hem niet wel en houdt: Men neemt gesoden Mout, te weten, Worte, twee honderd ponden, Hoppe twee handtvolle om te verandere de soeten en smetsen smaecke vanden Worte, ende als dat tsaeme wel gesoden heeft ende door ghegoten is soo salment allencstens (als boven gheseijdt is) tsaemen menghen, te weten gist va Bier oft Ael, drye pont, ende Enghels Graut (dat wy Naerbier heeten) ses oft acht ponden.
Graut wordt aldus ghemaekt.
Neemt ses oft acht ponden ghemalen Mouts, siende heet water XII (12) oft XV (15) pont, de welcke tsaemen gheroert en wel onde een ghemengt zijnde ses mael sdaeghs, en met cleedere en stroo zeer wel ghedeckt zijnde soo langhe tsaemen in een schoon vat sal staen weycken tot dat soo dicke wordt als een sijroop. Daer nae salt voorts metten viere opghesoden worden, allemeen zeer neerstich roerende op dat niet aen en berne, tot dat soo dicke als pap gheworden is.
[English Ael
To make the best English beer called Ael, which has a sweet and wine-like taste, and is drunk most in the winter, for it does not keep well: One takes soaked malt, that is, Wort, 200 pounds, hops 2 handfulls to change the sweet and bland taste of the Wort, and as that has boiled together well and has filtered through soo shall one next (as stated above) mix together, that is yeast of Beer or Ael, 3 pounds, and English Graut (what we call Naerbier) 6 to 8 pounds.
Graut is made like this.
One takes 6 or 8 pounds of crushed malt, boiling hot water 12 or 15 pounds, which mixed together and well stirred 6 times in a day, and with blanckets and straw very well covered soo long together in a clean barrel shall soak that it becomes thick as syrup. After that it shall be fired and boiled, and stirred very well to keep it from burning, till it is thick as porridge.]
1588
Het Engelsch bier mag alleen beschooid worden aan de Oude Brug, de zware inlandsche bieren aan de Delftsche bierkaai op de Oudezijds Voorburgwal, en biersoorten als penselaren ende vallen, die buiten de stad zijn gebrouwen, op de Nieuwezijds Kolk.
Ordonnantie ende instrvctie
daerop men van wegen der drye staeten des lants ende hertochdoms van Brabant collecteren, verpachten ende innen sal respectiue die middelen geaccordeert ende opgestelt tot betaelinge van het maentelyck onderstant zynre Hoocheyt toegeseegt, tot onderhoudt, ende in subsidie vanden volcke van oirloge, ...
by Rutgeert Velpius,
1591
Engels bier, Homborghs, Bremers, Luneborgs, Lubeecks, Ingels delft bier
[English Delft beer]
Ordonnantie vande brandewijn exchijns der stadt Haerlem,
Volume 1
1600
Sal mede van elck Last Engels/Delfs ende andere binnenlandsche ghebrouwen Bieren / die metter Stads Wippe opgedaen word/ betaelt worden twee stuyvers van minder ende meerder naer advenant.
[English Delft beer]
Een korte ende eenvuldighe Instructie, om lichetlijcken ende by hem selven, sonder eenighe Meester oft onderwijser, te leeren Cijfferen.
1615
Item, een Biersteker heeft ontvanghen 60 tonnen Engels bier
The Beggars' Bush
Francis Beaumont and John Fletcher.
Francis Beaumont 1584 - 1616
John Fletcher 1597 - 1625
After the Death of Beaumont.
Performed for the Court at Whitehall Palace by the King's Men.
1622
ACT III.
SCENE I.
A village near Bruges.
Enter tree or four Boors.
1 Boor. English beer, hostess, English beer by th' barrel!
2 Boor. Stark beer, boy, stout and strong beer!
So, sit down, lads,
And drink me upsey-Dutch! Frolic, and fear not.
[Boor = Boer (Dutch) = Farmer]
[drink me upsey = drink me omver (Dutch) = try & drink more than me]
Binnen gebrouwen en uytheemsche bieren.
Ordonnantie, volgende dewelcke in Zeelandt de gemeene impost van alle de bieren geinnet zal worden
(Google eBoek)
L. & J. Bakker,
1637
p.4
J.D.
Van Bieren boven de seven schellingen / tot thien schellingen incluys / vijf schellingen / daer in begrepen de Engelsche bieren / kostende voor de Kuype zes schellingen steerlings.
D.
Van alle Inlantse bieren boven de tien schellingen van de tonne / te weten / Faro en andere / zeven schellingen / daer inne begrepen Engelsche bieren / kostende voor de Kuype agt schellingen steerlings.
TOL-ROLLEN
In den ORIZOND,
Voor d’Onderdanen der Geunieerde Nederlandsche Provincien.
1645
p.8
Acht Oxhoofden Engels Bier of Bier-Azyn.
Ses vaten Mom en Jopen-bier
Ses vaten Luyks bier.
Placcaeten ordonnantien landt-chartres blyde-incomsten privilegien,
ende instructien by de princen van dese Neder-landen,
aen de inghesetenen van Brabandt, Vlaenderen, ende andere provincien,
t'sedert t'iaer M.CC.XX.
Antonius Anselmo
by Hendrick Aertssens,
1648
p.77
Enghels delft bier
[English Delft beer]
Stichtelyck ende vermakelyck proces tusschen dry edel-lieden,
zynde gebroeders, den eersten eenen dronckaert, den tweeden eenen hoereerder, ende den derden eenen speelder
Ghedruckt by Jan Mommaert,
1658
p.32
Engels-bier
Adriaen Mels
Dordrecht
1660
8 hoet Engels bier
[Dordrecht English beer]
Martini Schoockii liber de cervisia
Marten Schoock
Bronchortsius,
1661
p.95 - 101
Caput Decimus Tertium.
De Ala Anglorum
(The English Ale)
p.97
apud Belgas vulgo vocatur Naebier, apud Anglos vero Graut
Apologie pour la Maison de Nassau
ou Refutation des Calomnies,
Contenues au livre intitulé
De Stadthouderlijcke Regeringe.
1664
p.59
quand ceux de Dort en devroyent être quatre jours sans brasser de la Wijts Bier, j’entens de la Dortsche Engelische; car la mode en est venuë, du temp de Cromwel faisoit de l’Angleterre, ce que Diogene faisoit de son Tonneau, & ay ouï dire à des vieux Holandois qu’il se portoyent mieux en beuvant de la Biere de Breda que de celle de Dort; cecy soit dit en passant comme matiere de breuiaire.
[Dordrecht English beer]
1675
mitgaders vande Binnenlandsche gebrouwen Bieren, in 't fatsoen van Engelsche, Lubeeckse ende Uytheemsche Tonnen geslagen
Beschryvinge der stad Dordrecht
Volume 1 (Google eBoek)
Matthys Balen
Symon Onder de Linde
1677
p.74
vermaard door haren Dordse Mom, Engels en ander Bier.
[Dordrecht...: famous for her Dordrecht Mum, English and other beer]
Le putanisme d'Amsterdam
Livre contenant les tours & les ruses dont se servent les Putains & les Maquereles, comme aussi leur maniere de vivre, leur croyances erronées, & en general toutes les choses qui sont en pratique parmy ces Donzeles.
Amsterdam
Volume 1
Chez Elie Jogchemse de Rhin, aux trois Musiciens couronnés,
1681
p.172
à cause qu’il ne s’y boit qu’ eau de vie & Biere de Breda ou de la Dorts English, ce qu’on
a pour le méme prix que dans les autres Cabarets
[Biere de Breda or Dordrecht English beer]
’t Amsterdamse Hoerdom
1681
p.177
en Bredaas, of Dorts Engels bier, ’t geen men voor de selve prijs heeft, als in anedre Herbergen, te weeten, voor vier stuivers de Kan
[Breda, or Dordrecht English beer]
Groot placaatboek
vervattende de placaaten, ordonnantien en edicten van de hoog mog. heeren Staaten generaal der Vereenigde Nederlanden
en van de edele groot mog. heeren Staaten van Holland en Westvriesland,
Volume 3
1683
p.755
Lijste van de Goutsluys-Toll binnen Gouda, eertijds gekomen van den Huyse van Wassenaer. In date den 26 Mey 1527.
Bier.
Een Last swaer Bier
Een Broute Kuyts of scheeps-bier
Een Last scheeps
Een Vat Jopen-bier
Een Ton Mede
Een Pijp Engels Bier
Een pijp Mom
p.1124
V.
Van alle Inlandsche Bieren boven thien schell: van de Tonne; te weten, Faro ende andere, seven schellingen, daer in begrepen de Engelsche Bieren, kostende voor de Kuyp acht schell: sterlinghs.
[Of all Domestic Beer above ten shilling: of the Ton; being, Faro and others, seven shilling, including English Beers, before the Kuyp eight shilling: sterling.]
Echtscheiding Van Jan Klaasz. En Saartje Jans: Bly-Spel
Lescailje,
1685
p.12
met een glas Dorts Engels bier, en een Schooteltje Sink Noten
[Dordrecht English beer]
Melchior Mels
Dordrecht
1688
8 hoet Engels gebrouwen
[Dordrecht English beer]
British Travellers in Holland During the Stuart Period
Edward Browne and John Locke as tourists in the United Provinces
by C. D. Van Strien
E. J. Brill
1993
1711
p.346 - 347
DELFT
Thornhill (1711), 37.
‘We dined at The Gold Windmill alt Delft; had good broiled eels, cost 2d per stick, we eat them with ‘azijn’ or vinegar and pepper and were very good; we
had the best Westphalia ham that I ever tasted - admirable butter and beer, which they called ‘the white Dorts English beer’
1712
Nog Engels wit bier dartig tonnen,
Hoe Soud men beter wenschen konnen?
Oudheden en gestichten van Delft en Delfland
(Google eBoek)
Hugo Franciscus van Heussen
C. Vermey
1720
p.LXVI
Delfs-Engelsch
[Delft-English beer]
Over de eerste vaderlandsche klugtspelen
Gerard van Hasselt, F. de Visser
Bij S. de Waal,
1780
p.52 - 53
Zodaenig is ook het ouwe geloov voor Delfs bier, in de Koe.
Haelt men eens van ’t ouwe geloov. G. Wat is dat? O. Delfs.
met dat bier had men in dien tyd veel drokte:
hier van de spreekwys in Oene.
Hy doet hem op als Delfs Engels, en ’t is noch qualyk peuzelaer.
[Delft-English beer]
Vyfde vervolg van de Latynsche en Nederduitsche Keurdichten
Purgat & Ornat
t’ Utrecht
by Pieter van der Goes, Boekverkoper,
1785
p.130
Des Winters ’t Hertje laafd, met fris dorts Engels bier.
[Dordrecht English beer]
Volledige beschrijving van alle konsten, ambachten, handwerken, fabrieken, trafieken, derzelver werkhuizen, gereedschappen, enz.
Ten deele overgenomen uit de beroemdste buitenlandsche werken; en vermeerderd met de theorie en praktijk der beste inlandsche konstenaaren en handwerkslieden.
Zestiende stuk.
De bierbrouwer en mouter (Google eBoek)
bij A. Blussé en zoon,
1799
p.11
Hier bij zal ik mij bepaalen; overgeevende of het Wit, of Engelsch, Luiks, of Bruin, moet genaamd worden.
[Because every land, every city, every brewer has it's own specialties, various grains as the main ingredient, and therefore various kinds of beer. And thus I will determine; whether it should be called White, or English, Liege, or Brown.]
Xantippe: of het booze wyf, des filosoofs Sokrates beteugeld
Pieter Langendijk
H.A.M. Roelants,
1856
p.63
‘k Heb dorst, laet aenstons iens een flap Dorts Engels tappen
[Dordrecht English beer]
Publications de la Société historique et archéologique dans le Limbourg
Volumes 98-99
Société Historique et Archéologique,
1962
Engels bier
p.102
Ook wordt de zelden vermelde hop genoemd, een product dat
in Bergen op Zoom verhandeld werd en voor alle bierbrouwerijen onmisbaar
was *). Naast het eigen bier stelde men in de Maasstreek ook het zware
Engels bier op prijs.
In 1490 verkoopt Symon Peterss van Enkhuizen op de Bergse markt
4 pijpen Engels bier aan zijn stadgenoot Luytkene Aelbrechtss. Deze bleek
niet bij machte te betalen en verkocht het bier door aan Marien Bossaerts
van Hasselt waarbij hij onder ede getuigde dat dit bier „ongemengt on-
gevalscht" was (27 nov. 1490).
Met een soortgelijke getuigenis verkoopt Cornelis Wouterszoen van Sta-
broek 3 pijpen Engels bier aan Aert Draeyers van Hasselt (16 dec. 1490)
en hetzelfde jaar Claus van Beke uit Den Bosch 8 pijpen Engels bier aan
Janne Lievens „woendende in den lande van Loon". Hij getuigt een jaar
later dat het was „goet ende oprecht dubbel Inghels byer
gecomen van overzeen ende gebrouwen te Lonnen Ingelant, zonder. . .
gemenct of gevalscht te zijne" (26 april 1491) "). Als men de tabellen
overziet, wordt na 1500 een toename van het aantal gegevens merkbaar.
We moeten ons hierdoor niet op een dwaalspoor laten brengen
en hieruit concluderen dat de handel toeneemt. Het aantal certifi-
catiën stijgt in oorlogstijd als de handel eerder afneemt.
Vooral de oorlog met de Geldersen die in 1507 uitbreekt en de verhou-
dingen in de Nederlanden ongemeen toespitst 48), heeft als gevolg dat de
uitvoer naar Gelre (waartoe ook Venlo en Roermond behoren) wordt ver-
boden. Koopwaar uit dit gewest geldt als contrabande. Om vast te leggen
dat het géén vijandelijk goed is of de koopwaar niet naar diens gebied wordt
uitgevoerd, moest de koopman voor schepenen een verklaring afleggen. Van-
daar het stijgen van het aantal gegevens. Misschien zou men mogen zeggen:
in rustiger tijden was er meer handel, het was veiliger en registratie was
dan niet nodig.
De oorlogssituatie maakte het gebruik van de Maas, die voor het best
bevaarbare deel grotendeels door Gelre stroomde, voor de onderdanen van
de Bourgondische hertog en diens onderdanen en vrienden onmogelijk.