Hoppe - Hop - Humulus lupulus - in the Low Countries
[source references]


Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345
(In het Nationaal Archief te Den Haag worden de registers bewaard die zijn opgemaakt in de eerste helft van de 14e eeuw in de kanselarij van de graven van Holland en Zeeland uit het Henegouwse huis, dat regeerde van 1299 tot 1345.)
NH 298
1326

Ende so wie hoppen brouwet, die zel alsoe vele ghelts zenden om hoppe te hebben sijn bier mede te gruten






wie Hoppen bier brouwet (perkament detail), 1326

Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345
KE 189
1333

Willem grave etc. maken cond etc. dat wi den twy die onse porte van Alkemair hadde jeghens Janne Persin ende efter Jan Persin, alse omt gruyt ghelt van den hoppenbiere datmen brouwet binnen Alcmar, soe zegghen wi dat onse porte van Alcmar gheven zullen te gruit ghelde van elken voeder biers datmen tot Alcmari brouwet ende men med hoppe gruytet X. Hollands, ende men zal hem ghiene hoppe gheven. Ende dar bi zullen si hor bier vry voeren moghen med heelre last vor bi Herlemk sonder gruytghelt te gheven; mar sloghen sijs een vat jofte tuee upt land, zo souden si gruytghelt gheven gheliken anderen luden.

In orkonde etc. Ghegheven in den Haghe up sente Victors dach int jair van XXXIII.

Beschryving der Stadt Delft
Boitet,
1729

1340

p.622 - 23
onsen goeden luyden den Brouwers van Delff, op die een syde, die wel claagden ende croonden dat onse Gruyters van Delff alsoe goede Hoppe niet en gaven daer sy haer goet mede bewaren mochten, ende als sy hem schuldig waren te geven, ende tusschen onsen Gruyters van Delff op die ander zyde, die wel croonden en claegden dat hem de Brouwers niet en brochten afsoe geel gelts als sy schuldich waren te brengen
(MCCCXL = 1340)

Bronnen voor de economische geschiedenis van het Beneden-Maasgebied
Eerste deel
Nijhoff,
1968

1360

p.241 - 242
Lubeck Hanzevergadering te Greifswald
boycot tegen Vlaanderen
bier en hop

Perkament Register van de Charterkamer van Hollandt
lib IIII, Aelbrecht,
Aelbrecht van Beijeren, ruwaard van Holland (1336-1404)
1380

p.179
overmits dat men veel hoppe steket, ende zet in den lande van Hoesden






De oudste rechten der stad Dordrecht
en van het Baluwschap van Zuidholland
Uitgegeven door Mr. J. A. Fruin
Eerste deel
's Gravenhage
Martinus Nijhoff
1882

1401

p.47
143. Die hoppenmaet.

Bronnen voor de economische geschiedenis van het Beneden-Maasgebied
Tweede deel
Rekeningen van de Hollandse tollen 1422-1534
Instituut voor Nederlandse Geschiedenis
Den Haag
1997

p.78
Tolregister
Gorinchem
1479

23 - Jan Airtszoon - Veen - 7 zakken hop (ongetreden) - 11





Google maps
2013

Ter info:
De tol bij Gorinchem, Veen en Heusden





Die sententie vanden Keyser, roerend tstapelrecht der stede van Dordrecht, met die verclaringhe daer op ghevolcht
(Google eBoek)
Karel V (Holy Roman Empire)
Cornelis Henricxz.
1541
No pagenumbers

hoppe





Den nieuwen herbarius, dat is, dboeck van den cruyden int welcke met groote neersticheyt bescreuen is niet alleen die gantse historie...
(Google eBoek)
Leonhart Fuchs
bij Michiel Isingrin
1543

p.58
Cap. LVIII
Van Hoppe
Daer sijn tweederhande geslachten van Hoppen, tam ende wildt, also wi hierna sullen verclaeren.





De droghe, natte, ende langhe maten, als van cooren, haver, wijn, bier, harijnc, zaut, pec, terre, smecolen, asschen en hoppe
by Ioos Lambrecht Lettersteker,
1544

Vander Hoppe.
...
Hoesden, een schippond t’welckes C. pond ghewighs in hoppe, maeckt een Delfs hoet.
Utrecht, de neghen mudde, maken te Delft een hoet.
Amersfort, de zeven mudde en half, maken een hoet te Delft.
Hertoghenbosch, de vj. hoet hoppe, make thoet de Delft.

Der cooplieden handboucxkin
(Google eBoek)
by Victor de Dayn
1545
No pagenumbers

de neghen mudden hoppe/maken een hoet te Delft.
Men weight nu de hoppe meest in blaederen zonder meten:want alzoo weet een yeghelick alderbest hoe vele hoppen hy coopt ofte vercoopt.






De droghe, natte ende langhe maten...
(Google eBoek)
J. Lambrecht
1545

wijn/bier/harijnc/zaut/peck/...ende hoppe.





Bronnen tot de geschiedenis van den handel met Engeland, Schotland en Ierland
Dr. H.J. Smit
Tweede deel, eerste stuk
Nijhoff,
1942

1549

p.705
tot Linnen in Engelant … acht groete zacken hoppen, 1549

Cijferbouck / Inhoudende
Vele nieuwe, fraye, ende gherievighe practijcken van arithmetica
Adriaen Vander Gucht
P. de Clerck,
1569

Folio 8.
Van Hoppe mate
Amersfoort / de 7,5 mudden maken een hoet te Delft.
Thertoghenbosch / de 6 hoet hoppen maken te Delft een hoet.
NOTA.
Men weeght nu meest de Hoppe in Vlaenderen zonder meten.

De Tol van Iersekeroord
Documenten en Rekeningen
1321-1572
Nijhoof
1939

1570

p.593 - 594

1570-9-14 24 sacken hoppen, wegende 14800 lib., 14 sc. (617 pond)
1570-9-26 20 sacken hoppe, wegende 12800 pondt, 10 sc. 7 d. (640 pond)
1570-9-27 25 sacken hoppen, weghende 16000 pondt, van Moerbeke naar Dort (640 pond)
1570-10-6 23 sacken hoppen, wegende 14450 pondt, compt 11 sc. (628 pond)
1570-10-7 25 sacken hoppen, wegende 15506 lib., 12 sc. 11 d. van Biervliet naar Dort (620 pond)
1570-10-16 20 sacken hoppen, wegende elcen sack 700 lib., compt 11 sc. 8 d. (700 pond)
1570-10-17 van ende naer Amsterdamme, 34 sacken hoppen, wegende 21400 lib., 17 sc. 10 d. (629 pond)
1570-10-19 35 sacken hoppen, van 26840 pondt, compt 22 sc. 4 d. (767 pond)
1570-10-24 naer Amsterdamme, van Aelst, 36 sacken hoppen, van 26162 lib., 22 sc. 6d. (727 pond)
1570-10-27 nae Delft, van Antwerpen, 28 sacken hoppen, wegende 17480 pondt, compt 15 sc. 3 d. (624 pond)
1570-11-10 28 sacken hoppen, wegende 18120 lib., compt 10 sc. 1 d. (647 pond)
1570-11-16 20 sacken hoppen van 14100 pondt, 11 sc. 9 d. van Aelst naer Amsterdamme (705 pond)

(Ongeveer 650 pond gemiddeld per zak)

A Perfite platforme of a Hoppe Garden
Reynolde Scot
1574



Placcaet byden welcken eenen veghelicken verboden wordt eenighe hoppe te voere uut desen lande ...
Te Ghendt
By Jan vanden Steene,
1575

A Perfite platforme of a Hoppe Garden
Nowe newly corrected and augmented
By Reynolde Scot
Imprinted at London by Henrie Denham,
dwelling in Pater noster Rovve, at the Signe of the Starre.
1576

The Epistle (foreword)
and the unskilfull that refuseth to learne the ryght order, maye happilye rellesse the bitternesse of the Hoppe, but shall never savour the sweetnesse thereof

Finally, I see the Flemmings envie our practise herin, who altogether tende their owne profite, seeking to impownde us in the ignorance of our commodities, to cramme us with the wares and fruits of their Countrie,

sending us into Flaunders as farre as Poppering,

p.5 - 6
Two pounds + a half of these Hops will largelye serve for the bruing of one quarter of Mault.

And in the favour of the Hoppe thus much more I say that wheras you cannot make above eyght or nyne gallons of indifferent Ale out of one bushell of Mault, you may draw XVIII (18) or XX (20) gallons of very good Beere

for your Ale maye endure fortnight, your Beere through the benefite of the Hoppe shall continue a Moneth

p.53
Some gather them, and brue with them being greene and undryed, supposing that

p.54
that in drying, the vertue and state of the Hoppe dacayeth and fadeth awaye, wherein they are deceyued : for the verdure is woorse, the strenghth lesse, and the quantitie must be more of greene Hoppes that are to be brued in this sort.
In the first Woorte which the Bruers call the Hoppewoorte (bicause the time of seething thereof is short) there goeth out of these Hoppes almost no vertue at all, and therefore experience hath taught them that are driven to brue with these green Hoppes, to seeth them againe in the Woorte, which they call the Ney beere, where after long seething they leave the state whiche temayneth in them, and that is not much.

I can tell you that the Hoppesackes that are brought out of Flanders, may be good samplers for you to work by















A Perfite platforme of a Hoppe Garden PDF



Kruydtboeck oft beschrÿuinghe van allerleye ghewassen, kruyderen, hesteren ende gheboomten
Lebelius Historía Plantarum
Matthias L'Obel
by Christoffel Plantyn
1581

p.751
Tamme Hoppe. Lupulus, Vrbana.
De Liberale ende voorzinnighe nature medelyden hebbende met de coude landen, heeft henlieden dit cruydt ghegheven als eenen tweede Wijngaert, om daer mede hun drancken eenen geest te gheven, ende ghesonder te maecken.



Stadrechten vam Nijmegen
uitgegeven door Mr. C.C.N. Krom
in leven Rijks-archivaris in Noord Brabant
en Mr. M.S. Pols
Hoogleraar te Utrecht
's Gravenhage
Martinus Nijhoff
1894

1586

p.339
20. 3 September 1586. (Ambachtsbrief der brouwers.)
p.341
XII. Item niemant van den brouweren vurs. sal ennige hop copen ofte doen copen dan allein die vier meisteren in der tijt, ten were dan ofter ymant van den gemeinen brouweren ennige hop, to weten een kar off waegen, und weiniger of leger niet, koepende wurden vur hemselven, end dair gein hop in den kelder vur die gemeint gestort en weer, sal dieselfte gehalden zin zynen mitbrouwer to laten ontfangen een gebroudt hoppen, byalso zie quemen als men die meente, end zin gelt daerby leecht. Ende so ymantz vur sich selffs hop copende wurden, sal dselvige sonder ennige tobaet to geven, apenticke vur gereit gelt und mit gereide pennongen doen, allet by eener peenen van vier golt gulden. Desen togedaen dat oick een ander burger tott ziner nootdruft van den gecochten hop wo vurs., van den meisteren voir ende int meten ennige hop begerende, in den ingecochten prijs voir zin reet gelt mit hop gerijft sal worden.

Cruydt-boeck van Rembertus Dodonaeus
volgens sijne laetste verbeteringe: met biivoegsels achter elck capittel, uut verscheyden cruydtbeschrijvers
Item in't laetste een beschrijvinge vande Indiaensche gewassen, meest getrokken wt de schriften van Carolus Clusius
Volume 1 (Google eBoek)
Rembert Dodoens, Carolus Clusius, Charles de L'Ecluse, Christ Acosta, Garcia da Orta, Willem Swanenburg
in de Plantynsche druckerije van Françoys van Ravelingen
1608

p.732
'De bessen van dit cruyt, dienmen eygentlijk Hoppe noemt worden van de brouwers gebruykt om het bier daer mede cracht, smaek ende geur te geven'

BIJVOEGSEL.
'want tot Poperinge in Vlaenderen, seyt Lobel, groeyt de Hoppe zeer overvloedich'





Resolutien van Holland (Google eBoek)
Register van Holland en Westvriesland,
Van de jaaren 1610, 1611 en 1612
1611

p.160
met een Hophof genaamt Maas Ariensz Erve

p.467
een Hophof

p.826
noopende eenen Hophof, genaamt Hilleken Gerrits Gesiet

Instrvctie voor den pachter van t'recht op de hoppe, dier wort wtgeuoert te lande, door Brabant ende Namen, naar Luyck, Ceulen, Duytslant, Gulick, Cleue ende andere neutrale plaetsen, oock daerenbouen door 't lant van Arthois en Henegouwe, naer Vranckryck, naer de welcke hy ende zyne comisen hen sullen regleren, in stuck vande voorschreuen pachtinge, alsoo hier na volcht.
by Huybrecht Anthoon
1617



Cruydt-boeck van Rembertus Dodonaeus
volgens sijne laetste verbeteringe: met biivoegsels achter elck capittel, uut verscheyden cruydtbeschrijvers: Item in't laetste een beschrijvinge vande Indiaensche gewassen, meest getrokken wt de schriften van Carolus Clusius (Google eBoek)
Rembertus Dodonaeus, Carolus Clusius
in de Plantynsche druckerije van Françoys van Ravelingen,
1618

p.671 - 673
Het XXI. Capittel.
Van Hoppecruyt.

Ordonnantie ende liste vanden grooten Brabantschen swygenden lanthol, gheleyde ende peert-ghelde (Google eBoek)
Brabant (Duchy)
By de wedue Huybrecht Anthoon,
1630

Hoppe de hondert pont ghewichts dry grooten.

Schat der gesontheyt
verçiert met historyen, kopere platen
(Google eBoek)
Johannes Van Beverwyck
voor Weduwe van Everhard Cloppenburgh
1643

p.312
Even-eens werden de scheutkens ofte jonge uyt-spruytselen van Hoppe voor spijze gebruyckt, die in goetheyt van sap d'ander kruyden verre te boven gaen.





Beschrijvinghe der frontierstadt Heusden
(Google eBoek)
Jacob van Oudenhoven
van Ravesteyn
1651

Beschryvinge van de Stadt Heusden
p.16
ende is de Hop-koopmanschap hier wel het voornaemste koopmanschap, die hier oock van oudts altijdts gefloreert heeft.




Beschryvinge van de Landt van Heusden
p.13 - 14
Het is een oude traditie, dat het hop-teelen hier eerst sijnen aenvangh genomen heeft, ende dat by dese occasie: Tot Oudt-Heusden op de kleyne West-ackers, wordt geseght, dat eerstijdts op sijn Duytsch Wijngaerden gheplant, ende Wijn gheteelt wierde, ende dat
aen de Wijngaert-staecken van selfs eenighe Hop opliep, ende dat dit het begin van de Hop-teelinghe geweest zy.

p.14
Anno 1337. en moghte men in Hollandt geen hop ghebruyken om Bier te brouwen / of die moest zijn van den Grave ofte sijn Rentmeesters





Schat der ongesontheyt
ofte Genees-konste van de sieckten
(Google eBoek)
Johannes Van Beverwyck, Jacob Cats
Jasper Gorissz,
1644

p.606
Men kan bequamelick besigen een Salaet van de jonge spruyten van Hop

Herbarius Kruyt en Bloem-Hof
Of de Natuerlijcke Secreten en Verborgentheden van besondere uptgelesene Kruyden, Boomen, Bloemen. (Google eBoek)
Pieter van Aengelen
Appelaer,
1663

p.146 - 147
Hoppe. Lupulus, Hopfen.

De Verstandige Huys-Houder
Voor-schryvende De Alderwijste Wetten om profijtelijck, gemackelijck en vermakelijck te leven, so in de Stadt als op 't Landt.
Den Laetsten Druck, Vermeerdert en verbetert, door J.C.
t' Amsterdam,
By Cornelis Jansz.,
1669

p.75 - 77
Van Hop.

De goede Hoveniers segghen datter wel driederley Hop is. Eerstelijck Oogst-Hop, welck in den Oogst rijp wordt. Daer nae Herfst-Hop, welck in den Herfst rijp wordt, en dan volgt de wilde, welck haer selven opqueekt.
De Hoven-Hop is weder tweederley, te weten vroeghe en laete

Den coop-lieden handt-boeck, in-houdende d'instructie om alle coop-lieden t'informeren, soo wel angaende de munte ... Als oock de diversiteyt van den maten ...
(Google eBoek)
Pieter de Buck
herdruckt by Jan Danckaert
1678

p.28
Vander Hoppe
Vtrecht de neghen Muddeen hoppe, maeken een hoet te Delft



Eerste Deel en Tweede deel vanden derden Placceart-boeck
ghecompileert en uytghegheven by Ordonnancie van Hooghe ende moghende Heeren den President ende Raedtslieden van syne Majesteyts Provincialen Raede van Vlaenderen,
Volume 2 (Google eBoek)
by d'Hoirs van Jan vanden Kerchove,
1685

p.1531
Uytgaende Hoppe.    1017

Friesche Lvst-Gaarde
of te Boom-Heester-Bloem-en Kruyd-Waarande,
(Google eBoek)
Simon Abbes Gabbema
1687

p.591 - 592
Lust-gaarde
Hoppe. Hoppen-kruyd.





Europische mercurius
A. van Damme
1698

p.261
Tegens den uitvoer van Hoppe, enz.
De Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden… Doen te weten..
Alzo de duurte van de Hoppe, zo onder het ressort van Onzen Staat...





Den Nederlandschen Herbarius
(Google eBoek)
Steven Blankaart
t'Amsterdam,
By Ian ten Hoorn,
1698

p.372 - 373
CCXCI. Hoofd-stuk.
Lupulus, Hoppe

Den cleynen herbarius ofte Kruydt-boecxken.
Inhoudende de kracht en de operatie
van alle gemeene kruyderen en bekende vruchten
die men dagelijcx ghebruyckt
(Google eBoek)
Heyman Jacobi
Henrich Barentsz
1699

p.117
Hoppe cruyt. 160
Hoppecruyt wort in den Apteeck ghenaemt Lupulus

Directions for Brewing Malt Liquors
Shewing, what Care is to be Taken in the Choice of Water, Malt, and Hops. And in what Proportions They are to be Mixed, and how Boyled and Fermented, for Making the Best March, Or October Beer, Strong Ale, &c. In a Method Never Before Publish'd. Useful for All Such as are Curious in Malt Liquors
By a Countrey Gentleman.
Printed for J. Nutt,
1 near Stationers-Hall 2
1700

p.7
Your Hops must be bright, well scented, well dryed, cured and bagg'd; and generally speaking are best about a Year old. They are a very uncertain Crop, and consequently of a very uncertain Price, sometimes sold at about Six Pence, sometimes at about half a Crown per Pound. And I believe it may be truly said, That better Hops have been sold for Six Pence or under, then ever were sold for Two Shillings per Pound, or upwards. Indeed all Fruits are best when they are cheapest. Those Years that are kindest for the Quality allways producing the greatest Quantity. So that it is certainly a wise way, on all accounts, to furnish one self well with Hops well cured in a cheap Year.

The whole art of husbandry
(Google eBoek)
John Mortimer
Printed by J. H. for H. Mortlock,
1708

p.132 - 147
Chap. XX. Of Hops.

p.141
There are also two Sorts of Hops, the green and the brown; the one yieding the best Colour by much when they are dry, and the other bearing a larger and a greater Quantity of hops, which is to be preferred.

The way used by the Hollanders and Flemmings, is to make a square Room or Kiln

Das deutsche Reichs-Archiv, in welchem zu finden desselben Grund-Gesetze und Ordnungen
(Google eBoek)
Joannes Christianus Lünig
Lanckischen
1714

p.965
Recefs, welcher zwischen E.E.Rath und gesamter Bürgerschaft zu Hamburg zu Beförderung der burgerlichen Eintracht,
handhabung der heilsamen Gerechtigkeit und vernünfftiger Policen, im Jahr 1529

p.980
(Hamburg 1529)
70. Van den Hoppen-Schouweren
71. Van Rechtigkeit des Hoppens
72. Van den Hoppen-Metteren





Resolutien van de Heeren Staaten van Hollandt ende Westvrieslant.
In haar Edele Groot Mog. Vergaderingh.
genoomen in den jaare
1725

p.175
Attestatie voor die van Vlymen.

'daar by is dit Dorp wonderlyck Volkryck, ter oorzaake de Hop veel werck na sigh sleept, en nu die geruineert zijnde, den Arbeydtsman soo wel als de arme Eygenaars van de Landen sich elendigh staan te vinden.'

Ter info:
De kleine ijstijd

'dat des naghts den 17. Mey 1724. soo sterck heeft gevroosen'

Hollands tiend-regt:
of verhandeling van het regt tot de tienden, toekomende aan de graafelykheid, en de heerelykheden van Holland, en Westvriesland
(Google eBoek)
Pieter van der Schelling
P. Losel,
1727

p.301
Ontrent het jaar 1374 begon men in Zuid-Holland, nevens raapzaad, ook Hoppe te planten, of te telen, waar van, als een nieuw gewas in deze Landstreek, de Hopteelders vermeenden Tiendvry te wezen.




The Riches of a Hop-Garden
(Google eBoek)
Richard Bradley
1729

p.37 - 43
Article VI.
Of the Choise of Hops, as commonly distinquish'd one from another, by Country People who make three Sorts of them.

Most of the Hop-planters make three sorts of Hops, one of them they name the good of master Hop, or manured Hop, or garden Hop.
The other they call the unkindly Hop, and some call this the Fryer, others call it the male Hop, but without Reason.
The third Sort is that which they call the wild Hop, and some likewise call this the Savage.
One of my Correspondents describes the good Hop thus; it has a great and green stalk, a large, a hard, and a green Bell

The Gardeners Dictionary
Containing the Methods of Cultivating and Improving the Kitchen, Fruit and Flower Garden
as Also the Physick Garden, Wilderness, Conservatory, and Vineyard,
In Two Volumes.
Volume 2 (Google eBoek)
Philip Miller
1735

LU
Lupulus; The Hop.

the people who cultivate them, reckon three different Varieties; as first, The long and square Garlick Hop, the long White Hop, and the Oval Hop

The London and country brewer
(Google eBoek)
William Ellis (brewer.)
J. & J. Fox,
1737

p.37
CHAP. X.
The Nature and Use of the Hop.

This Vegetable has suffer'd its Degradation, and raised its Reputation the most of any other. It formerly being thought an unwholsome Ingredient, and till of late a great breeder of the Stone in the Bladder, but now that falacious Notion is obviated by Dr. Quincy and others, who have proved that Malt Drink much tictur'd by the Hop, is less prone to do that Mischief

Beschreibung des Hertzogthums Mechlenburg und dazu gehöriger Ländar und Örter
Volume 2 (Google eBoek)
Hans Henrich Klüver
Thomas von Wieringe Erben
1738

p.297
Ao.1536
Viel Hopfen Garten, die jesund müste liegen, auf dem Langenbroect im Schlachter Winctel hinter Marctow



Groot en algemeen kruidkundig, hoveniers, en bloemisten woordenboek
behelzende de manier om moes-, bloem-, vrugt-, kruid-tuinen, wild-bossen, wijngaarden, Oranje-huizen, stook-kassen, enz. aanteleggen, enz. en allerlei gewassen te kweeken.
Waarby ook komt het gebruik der barometers, thermometers, en hygrometers, welke den hoveniers te pas komen.
(Google eBoek)
Philip Miller, Adriaan van Royen, Jakob Van Eems
by Pieter vander Eyk, en de weduwe Jakob vander Kluis,
1745

p.507 - 514
Lupulus [Deze Plant heeft haaren naam van Lupus, een Wolf, omdat de Ouden meenden, dat de Wolven gewoon waren zig zelven onder deeze plant te verschuilen] Hop, Hoppe-kruid.

1. Lupulus mas. C.B.P. Mannelijke Hop, doorgaans genoemd Wilde-Hop
2. Lupulus foemina. C.B.P. Vrouwelijke of tamme Hop.

Van deeze laatste soort tellen zij, die ze kweeken, drie verscheidenheden op, als eerst de lange en vierkante Look-Hop, de lange witte Hop, en de eironde Hop, alle welke zonder onderscheid in Engeland gekweekt worden; maar van mannelijke Hop heeft men geene verscheiden soorten opgemerkt.

[Of this last kind, those that grow them, count three different varieties, first de long and square Garlic-Hop, the long white Hop, and the egg-round Hop, all of which are grown in England; but of male Hops there is not noticed any divers varieties]

Dewijl in Kent de grootste plantazie van Hop is, die 'er in enige landstreek in Engeland is, is het zeer waarschijnelijk, dat hunne manier van planten en behandelen de beste moet zijn.

[Because of all regions in England, Kent has the largest growing of Hops, it is most probable, that their way of planting and growing is the best.]

Brouwkunde
(Google eBoek)
Wouter van Lis
Losel,
1745

p.61
De Hop groeit zoo wel in koude als in warmere Landen van zelf: Nochthans word ze met groote naarstigheid in Vlaanderen, Luik, Gelderlandt, Heusden, en in vele andere plaatzen gekweekt.

p.94
Luiksch bier heeft dezen naam van de Luiksche hop, daar mede het word gebrouwt: Het is een zeer gezonde drank

Hedendaagsche historie of tegenwoordige staat van alle volkeren
Vervolgende de beschryving der Vereenigde Nederlanden
(Google eBoek)
Thomas Salmon, Jan Wagenaar, Matthias Van Goch
by Isaak Tirion,
1749

p.265
Van ouds had men te Heusden verscheidene Brouweryen met goede Neeringe, en de Handel van de Hop, welke hier al vroeg gebloeid heeft, was eertyds het beste bestaan der Ingezetenen.

A Compleat Body of Husbandry
Volume 3 (Google eBoek)
Thomas Hale
1758

p.85 - 116
CHAP. I.
Of hops

CHAP. II.
Of the several kinds of hops.

1. The wild garlick hop. 2. The long and square garlick. 3. The long white. And, 4. The oval.

A New and Complete Dictionary of Arts and Sciences
Comprehending all Branches of Usefull Knowledge
Volume 2 (Google eBoek)
London:
Owen,
1763

p.1645
HOP

Mortimer reckons four kinds of hops:
1. The wild garlick-hop. 2. The long and square hop. 3. The long white. And, 4. the oval hop. The first of these is not worth cultivating. The second is a good hop, but looking generally red towards the stalk, it will not fetch so good a price towards the market. The long white hop is the most beautiful of all, and produces the greatest quantity: this kind and the oval will grow very well together.

Algemeene oefenschoole van konsten en weetenschappen
Tweede afdeeling; behelzende de natuurlyke historie des aardryks.
Eerste deel.
Amsterdam
by Pieter Meijer,
1763

p.247
Mortimer telt 4 soorten van Hop, naamentlyk: 1. De wilde Look-Hop, die de voortplanting niet waardig is. 2. De lange vierkante Look-Hop, die , schoon geldig, egter om de roodheid van aan den steel, niet van den hoogsten prys is. 3. De eironde Hop. 4. De groote witte Hop, die de schoonste en vrugtbaarste is. De Kentsche Schryver onderscheid ze in roode en graauwe stelen.

[Mortimer reckons 4 varieties of Hops, being: 1. The wild Garlick-Hop, that isn't worth growing. 2. The long square Garlick-Hop, that, although all-right, because of the redness of the vine, is not of the highest price. 3. The egg-round Hop. 4. De big white Hop, being the most beautiful and fertile. The author from Kent distinguishes red and grey vines.]

De burger-boer, of land-edelman, zynde een beknopt zak-woordenboek van het buiten-leeven.
Eerste deel A-F
Tweede druk
By Steven van Esveldt in de Kalverstraat,
het derde huys van de Roomsche Kerk de Papegaay,
1766

p.178
9. Tot dagelyks Bier gebruikt men best de Aalsterbol hoppe, maar tot oud Bier die dewelke van Poperinghe komt.
10. Maarts en November Bier vereischt een derde meer hoppe als het versche Bier.

De koopman of Bydragen ten opbouw van Neêrlands koophandel en zeevaard
Volume 1 (Google eBoek)
by Gerrit Bom
1768

p.248
altoos drie Kommissarissen, en twee gezwooren Keurmeesters, over de Hoppe





Resolutien van Holland
1768

p.267
Requeste voor Drossaart en Geregten der Heerlykheid Oudheusden, Elshout en Hulten, in den Boovenlande van Heusden, dat door het onweer van Donder en Blixem, verseld met een swaaren Hagelslag en Stormwind, op Maandag den 20 July 1767
…alle is geruïneert,
de Hop en Hofvrugten bedorven en vernietigt..
het door de wolven wegneemen en verslinden van het Vee in de Wyde..





Dictionnaire portatif de commerce: contenant la connoissance des marchandises de tous les pays, ou les principaux & nouveaux articles, concernans le commerce & l'economie; les arts, les manufactures, les fabriques, la minéralogie, les drogues, les plantes, les pierres précieuses, &c. &c (Google eBoek)
Société typographique,
1770

p.239 - 249
BIERE.

La biere de Liege se brasse avec du houblon du pays de Liege, & on la fait légérement cuire.
La biere brune amere se fait communément avec du houblon de Flandre ou du pays de Gueldre

Het Luiks bier word met Luikse hop gebrouwen, & slechts licht gekookt.
De bittere donker bier wordt meestal gemaakt met hop uit Vlaanderen of Gelderland

The Complete English Brewer
Or, the Whole Art and Mystery of Brewing, Etc (Google eBoek)
George Watkins (brewer.)
J. Cooke,
1770

p.135 - 138
Of the several Kinds of Hops.

p.136
In the hop countries they reckon four kinds, the wild garlic hop, the square garlick, the long white hop, and the oval.

Allerbeste Art den Hopfen anzulegen
nebst der Anweisung wie der inländische zu verwahren und zu behandelen, dass er an Güte und Lieblichheit dem Braunschweiger gleich komme,
alles aus eigener Erfahrung des annoch lebenden Herrn
Christian Reichardt (Bürgermeistern in Erfurth.)
Neue Auflage
Düsseldorf, in Druck und Verlag bey Steuercanselen Verwanten Zehnpfenning
1772

p.42
Eben daher komt es, das der braunschweigische hopfen, wenn er zu uns gebracht wird, liebliche biere machtet, weil er mehrentheils alt ist, und einige Jahre gelegen hat. Kurz, aus allen hopfen wird in dem ersten und zwenten Jahre niemalen so gutes und liebliches Bier gebrauen, als wenn er erstlich älter wird, weil er noch so viele Bitterheit und Crudität bey sich führet.



Antwoord op de vraege
Welk zyn de profytelykste planten van dit land, ende welk is hun gebruyk zoo in de medicynen als in andere konsten, die den prys behaelt heeft van de Letter-kundige maetschappy van Brussel Ao. M.D.CC.LXXI (Google eBoek)
Joannes Baptista De Beunie
by Antonius d'Ours,
1772

p.42
LUPULUS,
HOP.





The Universal Gardener and Botanist
or, a general Dictionary of Gardening and Botany
(Google eBoek)
Thomas Mawe, John Abercrombie
1778

HUM

Humulus, the Hop-plant

The female Hop is the only sort that is cultivated, and admits some varieties, by the Hop-planters termed: early white Hop- long white Hop- oval Hop- square garlick Hop, &c. and these varieties of female Hop-plants are the sorts cultivated, to produce that valuable commodity called Hop, well known to all for its excellent properties in improving all sorts of beer and ale.

The early white Hop comes first, is a fine Hop, but an indifferent bearer. The long white Hop is next, is a good bearer, and valuable sort. The square garlick hop is latest, is a plentifull bearer, but a coarser Hop than the former.

Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst- woordenboek: E-H
(Google eBoek)
Noel Chomel
Joh. le Mair
1778

p.1143
dog daar word ook zeer goede hop in Gelderland gebouwt, die veel tot de vermaarde Deventer- en Zwolsche bieren, enz. gebezigt word





Grundsätze der teutschen Landwirthschaft
(Google eBoek)
Johann Beckmann
J.C. Dieterich
1783

p.408
vroege hop. late hop, witte hop, bruine hop, grote langwerpige hop, enzovoorts
Boheemse, Brunswijkse, Poolse, Bayerische hop





Instructions sur l'art de faire la biere
au moyen desquelles chaque particulier peut faire cette boisson chez lui, à peu de frais, & dans la plus grande perfection
Par M. le Pileur d’Appligny
Serviere,
1783

p.75
Il y a quatre especes de houblon;
1. le houblon ail sauvage;
2. le houblon long & quarré;
3. le houblon long & blanc;
4. le houblon oblong.

p.76
On seme & on cultive le houblon en Anleterre, en Holande, en Flandre & en Allemagne, avec beaucoup de soin & dépense

p.87
La regle que les Brasseurs suivent le plus généralement, est de mettre, pour huit boisseaux de dreche, autant de livres de houblon, qu’on veut garder de mois le Biere, deux livres pour deux mois, &c.

Den pagters,landsmans en boeren handboek en almanach, of noodzaeklyk onderwys voor den landbouw ...
(Google eBoek)
P.J. Sencie
J. F. Vander Schueren
1785

p.11 (Februarius)
In de Hop-landen zal men de Hoppiers wat bezorgen en versterken met korte en wel geteirde Vette of Mest; wied de zelve, de laet daer maer vyf of zes scheuten aen, van de kloekste, om te klimmen.

p.39 (Maart)
Men snyd alsnu de Hoppe

p.48 (April)
Als de Hop-planten 5 of 6 duymen hoog zyn, stelt de Peirssen of Staeken daer aen, van 15 tot 20 voeten hoog: dry Peirssen aen ieder Kuyl is genoeg.

p.69 (Junius)
Neemt acht op de Hoppiers; wied de zelve en bind de Scheuten zonder die te beschaedigen
Bovenal zal men begieten als het weder zeer droog is
menschen van ondervindige raeden van een weynig Duyve of Schaepen-drek in het water te doen waer mede men begiet.

p.2 (Julius)
Nu zullen de Hoppiers in Bloemen staen, begiet de zelve dikwils als het niet regent, om den brand te beletten, die daer zoude inkomen

p.12 (Augustus)
Ontrent het eynde van deze maend begint de Hoppe ryp te worden; met droog weder zal men de zelve beginnen te plukken, achtnemende dat die ryp is.
Om dit werk voordeelig voords te zetten zal men twee Benden Werkvolk hebben,…
Men kan 6 Vrouws persoonen aen ieder Raem stellen, om d'Hoppe te plukken,…
Die d'Hoppe op Hasten of in Stoven droogen, moeten acht nemen dat daer geenen Rook ontrent komt:…

p.27 (September)
Onderzoekt en doorziet d'Hoppe, die gedroogt is op de Stove of Hast en ziet of zy niet vierig is:…
Men kan noch bezig zyn in den Hoppier; want het gebeurt wel dat de Hoppe maer in deze maend ryp word, of dat men in de voorgaende maend geen Werk-volk heeft konnen bekomen,…

p.38 (October)
Sommige planten alsnu d'Hoppe
Deze maend is goed om Bier te brouwen, te meer om dat de locht nu getempereerd is, om de Fermentatie daer aen te bezorgen.



Tegenwoordige staat der Vereenigde Nederlanden
behelzende de inleiding der beschryving van het landschap Drenthe
(Google eBoek)
J. De Groot
1795

p.104
Te Rhoden, Eelden, maar voornaamentlyk te Peyzen, wordt veel Hop verbouwd.

Neu eröfnete Academie der Kaufleute, oder encyclopädisches Kaufmannslexicon alles Wissenswerthen und Gemeinnützigen in den weiten Gebieten der Handlungswissenschaft und Handelskunde überhaupt:
Enthaltend: die reichhaltigste Universal-Handlungsbibliothek, aus welcher der Kaufmann und der die Handlung Studirende sich bey jeder Gelegenheit Raths erholen kann, und worinne alle, ihres Commerzes oder ihrer Gewerbe wegen merkwürdige, Länder und Plätze, Stapelorte und Niederlagen, die Schifffahrt und Handlung angehende Anstalten, Verordnungen und Hülfsmittel, die großen Handelscompagnieen... Auf das genaueste erkläret und beschrieben sind.
G - Leinwand (Google eBoek)
Carl Günther Ludovici, Johann Christian Schedel
Breitkopf und Härtel
1798

p.1162 - p.1171
Hopfen, Houblon





Weekblad voor den zoo genaamden gemeenen man.
Nr. 49.
Uitgegeven door het departement stad en lande,
Behorende tot de maatschappy tot nut van 't algemeen
Eerste deel, tweede druk.
te Groningen,
W. Zuidema,
1798

p.381 - 388
Over de gedaante, aart en verbouwing der Drentsche hop.





Over de gedaante, aart en verbouwing der Drentsche hop.

De bierbrouwer en mouter (Google eBoek)
Jakobus Buijs, brouwer in de Klundert.
bij A. Blussé en zoon,
1799

p.25
In mijn leg-bier gebruik ik alleen Vlaamse Hop. Van de Engelsche heb ik geene bevinding; alleen weet ik, door de verzekering van anderen, dat dezelve nog kragtiger en beter is dan de Vlaamsche.

p.26
Met zoogenaamde Luiksche Hop, ben ik verscheide maalen, en ook éénmaal met Brunswijkse, bedrogen uitgekoomen.
De Geldersche en Heusensche oordeel ik alleen dienstig, uit hoofde van de minste kosten, in Bier dat versch gedronken word.

Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen
(Google eBoek)
Deel 6
J.C. Sepp en zoon
1800

tab.548
Humulus Lupulus femina





Leydse courant
03-12-1800
Uitgever: Wed. Anthony de Klopper en Zoon
1800

p.1
verboden alle Uitvoer van Graanen
gelyk mede de Hoppe

Besluiten der Eerste kamer van het vertegenwoordigend lichaam des Bataafschen volks
Volume 32 (Google eBoek)
Bataafse republiek
Ter 's Lands drukkery.,
1801

p.600
Hopmaat, het Hopvat
twee of meer Hop wagens

Beyträge zur Geschichte der Erfindungen
Volume 5
Johann Beckmann
Im Verlage P.G. Kummer,
1805

p.206
Hopfen.

Download complete chapter on hops in PDF

Original-Beiträge zur eigentlichen Kenntniß von Holland
(Google eBoek)
Philipp Andreas Nemnich
Gotta,
1809

p.154
Der inländische Hopfen

und dient viel zum Bier in Deventer, und Swol.





Memorie betreffende de vorderingen van den Landbouw in het Departement Drenthe
1811

Technologische handboek
of beschrijving van het gebruik, hetwelk de mensch van de voortbrengselen der natuur maakt
Tweede stukje (Google eBoek)
J. A. Uikens
bij Cornelis de Vries, Hend. van Munster en Johannes van der Hey
1813

p.77
Holland, alwaar men, in de veertiende eeuw, het eerst van hop gebruik gemaakt heeft...
En offschoon het vooroordeel zich, in den beginne, tegen de hop sterk verzettede...
niemand zou thans gaarne bier gebruiken waaruit de hop vergeten was...
men geeft aan de Brabandsche hop de voorkeur boven de onze...

The history and antiquities of Hawsted, and Hardwick, in the county of Suffolk
(Google eBoek)
Sir John Cullum, Sir Thomas Gery Cullum (7th bart.), Sir Thomas Gery Cullum
Printed by and for J. Nichols, son, and Bentley
1813

p.234
Here were several hop-yards, as they were called, at least as early as the year 1581





A History of Inventions and Discoveries
Second edition
Volume 4
Johann Beckmann,
translated from German by William Johnston
Walker,
London
1814

p.324 - 345
HOPS.

Download complete section on hops in PDF

Tableau de l'agriculture dans les Pays-Bas
(Google eBoek)
Jean Kops
1817

p.93 - 94
désigne sous le nom de wit steng (queue ou tige blanche). Deux livres rood steng, mêlées a la biere nouvelle, lui donnent autant de goût que trois livres de wit steng

Rotterdamsche courant
06-06-1818
Uitgever: Benjamin Arrenberg
Rotterdam
1818

Hop
WELL, in Bommelerwaard, den 30 Mei.

Wijders zijn de hoplanden, welke gewoonlijk te zamen jaarlijks de aanzienlijke kwantiteit van tweemaal honderd duizend ponden hop opleverden, voor ruim de helft bedorven, als zijnde hopplanten die onder water hebben gestaan en nog bij aanhoudenheid zich tot dus verre onder water bevinden, geheel en al verrot, terwijl

Staat van den landbouw
in het Koningrijk van Holland gedurende den jare 1818
Volume 3 (Google eBoek)
J. Kops,
1821

p.87 - 88

(zie 1817)

hopsoorten wit-steng en rood-steng

Memoires De J. Du Clercq, Imprimes Sur Les Manuscrits Du Roi, Et Publies, Pour La Premiere Fois, par Frederic Baron de Reiffenberg
Volume 1 (Google eBoek)
Jacques Du-Clercq
Arnold Lacrosse
1823

p.224
des fleurs de hoppe appelé hoppecruyt en et par tout sa mayerye de Bois-le-Duc et de Heusden. Donné en sa ville de Broucelles le premier jour de janvier l'an de grace 1468.

Hop uit Heusden en 's Hertogenbosch in franstalig gebied.



Gevelsteen Vlijmen
1825

Meliestraat nr. 44-46 Vlijmen, een langgevelboerderij uit 1825.
Naam van het monument DE HOPBEL, links van de poort DE HOP en aan de rechterkant BEL.

Statistieke beschrijving van Gelderland
(Google eBoek)
Nederland. Commissie van landbouw in Gelderland
Nijhoff
1826

p.237
De hop (humulus lupulus), die hier overal als onkruid in de heggen voorkomt, wordt alleen in de Bommelerwaard, en aldaar bepaaldelijk te Amerzoden, Well en Neder-Hemert, ten gebruike der bierbrouwerijen verbouwd.
p.238
in de lente van het tweede jaar wordt de hopplant gelijk met den grond afgesneden: zij spruit dan weldra weder uit...
p.239
In den aanvang van het derde jaar wordt de plant, die dan in haar volle kracht is, weder digt aan den grond afgesneden…
Het hopgewas is aan veel tegenspoed onderhevig en mislukt dikwijls geheel.
p.241
De hop van ieder jaar behoort dadelijk verbrouwd te worden, want één of twee jaren langer blijvende liggen, vermindert zij aanmerkelijk in hoedanigheid.



Dictionnaire des Drogues
Simple et composées
A - CAZ
Volume 1
Alphonse Chevallier, Achille Richard, Jean Baptiste Antoine Guillemin
1827

p.422 - 426
De la fabrication de la biere

p.423
on y ajouie du houblon dans la proportion de 500 grammes (une livre) par hectolitre (100 litres)

Download section in PDF

History of cultivated vegetables
comprising their botanical, medicinal, edible, and chemical qualities; natural history; &c., &c, Volume 1 (Google eBoek)
Henry Phillips
Henry Colburn,
1827

p.234
it is generally stated to have been first brought to this kingdom from the Netherlands, in the year 1524.

Volksgebruiken der Nederlanders bij het vrijen en trouwen
Jacobus Scheltema
van Terveen,
1832

p.75
Te Amsterdam geldt nog het spreekwoord: hobbe zakken (hoppe zakken) voor sollen, foppen, enz.

Le Propagateur (1818-1871)
27 maart 1832
pagina 4  (4/4)
1832

Verkooping van Sparren, dienstig voor Hoppe persen en van Boomsnoeying.

Annuaire statistique
Annuaire du département du Nord.
(Google eBoek)
A LILLE,
L. Danel,
1834

p.34 - 41
BAILLEUL
Les principales production de ce sol sont: le blé froment, le colza, les fêves, le houblon a tige blanche de Poperingue

Staat van den landbouw in de Vereenigde Nederlanden gedurende den jaare 1814, benevens rapports wegens het verrigte, tydens het woeden der veepest te Utrecht in 1813 en 1814, tot 1836, door G. Wittewall
(Google eBoek)
Jan Kops
1835

p.62
HOP. Te Schijndel (Provincie Noord-Braband) heeft de Hop weinig opgebragt, en toch was de prijs niet hooger dan ƒ 30 per 100 Ned.pd.; in den voorwinter zag men echter betere prijzen tegemoet, door het afzetten van de grootten voorraad, die van het vorige jaar was overgebleven.

p.63
In Gelderland wenst men het inzamelen der wilde Hop, zoo nadeelig voor de schaarbosschen, meer algemeen te zien worden, even als in Noord-Braband geschiedt…
In de provincie Drenthe, alwaar dezelve te Peyze bijna alleen gekweekt wordt, acht men de Hoppeteelt mislukt...



Groninger courant
25-03-1836
Uitgever: M. van Bolhuis, Wed. van A.S. Hoitsema
Groningen
1836

HET VRIESCH GENOOTSCHAP VAN PROEFONDERVINDELIJKEN LANDBOUW.

proef ter aankweeking van de Hop,
te Giekerk

terwijl men in het naburig Peize deswege de beste berigten kan bekomen.

Mémoires de la Société royale des sciences, de l'agriculture et des arts de Lille
Deel 2 (Google eBoek)
Société royale des sciences, de l'agriculture et des arts de Lille
1838

p.501 - 502
Houblonnières
de houblon à tige blanche.

Herbarium vivum
of verzameling van gedroogde voorbeelden van nuttige gewassen, vooral van dezulke of geteeld worden, en wier kennis voor landbouw, handel en fabrijken belangrijk is, met derzelver beschrijving
Eerste deel (Google eBoek)
Johannes Everhardus Trappen
Loosjes,
1839

p.693
Waartoe men in den vloer eene zoo wijde opening gemaakt heeft, dat iemand in eenen daarin vastgemaakten zak zich gemakkelijk naar alle kanten bewegen kan: de zak in deze opening geplaatst, en door middel van eenen stevig daaraan gehechten hoepel, of anderszins vastgemaakt zijnde, wordt de Hop daarin uitgestort, en van beneden af aan zo vast als mogelijk is in elkander getreden

p.694
en perst dan, door middel van eene hiertoe ingerigte pers, de Hop zeer sterk te zamen, naait vervolgens den zak digt en brengt hem op eene droge plaats, waar noch licht noch lucht toegang heeft. Anderen, de Hop aldus nog niet goed genoeg bewaard oordeelende, raden aan, de zakken in digt geslotene en met papier beplakte vaten te doen.

p.672 - 695
CXL.
HUMULUS LUPULUS.
GEWONE HOP.

Chapter in PDF

Statistiek van de provincie Drenthe, voornamelijk uit het oogpunt van nijverheid en volkswelvaart, met opgave der hoofd-middelen ter opbeuring van dat gewest
(Google eBoek)
Pedro Wynand Grevelink
T.J. van Tricht,
1840

p.137
De teelt van hop was vroeger belangrijk. In 1792 werd in de gemeenten Peize, Roden en Eelde veel hop verbouwd,…
p.138
Vroeger toch had bijna ieder dorp ten minste ééne brouwerij,...



Drentsche courant
03-07-1840
Uitgever: van Gorcum
Assen
1840

De bewaring der hop.

(*) Ook in deze provincie, bijzonderlijk te Peize, is de hop-teelt in zwang.

Geldersche volks-Almanack
met medewerking van vele beoefenaars der geldersche geschiedenis,
Volume 6 (Google eBoek)
G. van Eldik Thieme
Arnhem,
1840

p.14 - 20
Het Hopfeest



Download complete article in PDF

An Encyclopæaedia of Domestic Economy:
Comprising Such Subjects as are Most Immediately Connected with Housekeeping As, the Construction of Domestic Edifices, with the Modes of Warming, Ventilating, and Lighting Them; a Description of the Various Articles of Furniture; a General Account of the Animal and Vegetable Substances Used as Food, and the Methods of Preserving and Preparing Them by Cooking; Making Breads Materials Employed in Dress and the Toilet; Business of the Laundry; Description of the Various Wheel Carriages; Preservation of Health, Domestic Medicines, &c.[ &c,
Volume 1
(Google eBoek)
Thomas Webster
Harper & Brothers
1845

p.571

its use in beer in England is not of great antiquity; when first employed here, it was introduced from the Netherlands.





Bijdragen tot de geschiedenis, oudheden, letteren
der provincie Noord-Braband, Volume 2 (Google eBoek)
Cornelis Hermans (Rudolphus)
1845

p.254
De overlevering dat men in het land van Heusden in XIV eeuw begonnen is hop te teelen
overmits dat men veel hoppe steket, ende zet in den lande van Hoesden, ende elwaer in anderen landen.





Den denderbode
20-09-1846
p. 2/6
1846

HOP-HANDEL

Den denderbode
20-09-1846
p. 3/6
1846

sedert 1811 heeft men nog zulken gunstigen oogst niet gehad.





The theory and practice of brewing illustrated
William Littell Tizard
1846

p.243
introducing the hop, in 1524, from the Netherlands, to which country the plant appears to have been indigenous, as it was successfully cultivated there in the 14th century, and of cource had grown there ever since the time noticed by Pliny, the Roman naturalist.





Den denderbode
05-09-1847
p. 4/4
1847





Grondbeginselen van den wetenschappelijken landbouw
Volume 3 (Google eBoek)
Albrecht Daniel Thaer, Evert Cornelis Enklaar
W.E.J. Tjeenk Willink,
1847

p.255 - p.263
De Hop
Een bijna onmisbaar geworden product, hetwelk overal den zekersten aftrek vindt, en wel tot eenen prijs, die de kosten der teelt, welke voorzeker zeer aanzienlijk zijn, gemiddeld met 100% overstijgt, verdient de opmerkzaamheid van iederen landbouwer...

Wij hebben onderscheidene verscheidenheden der hop, de wilde en de gecultiveerde of tamme hop. De eerste is in allen opzicht kleiner en krachteloozer…

p.258
De oogst is echter in het eerste jaar zoo onbeduidend

p.259
Het aanschaffen der staken is voor menigen landbouwer het bezwaarlijkste, daar zij ten minste eene lengte van 14-18 voet (4.3 - 5.5 meter) hebben moeten

p.260
De geplukte hop moet nu of op eenen luchtigen zolder…
op eenen goed ingerichten, niet rookenden eest plaats.

p.261
De deugd der hop wordt naar hare kleverigheid, haren specerijreuk, de meelige stof, die er over gesprenkeld is en naar de gele glanzige kleur beoordeeld.

p.262
Het wél slagen der hop toch hangt hoofdzakelijk van het weder af

p.263
In het laatste tijdperk van haren groei staat zij voor schimmel en honigdauw bloot, vooral op vochtige, lage en besloten plaatsen.



Arnhemsche courant
Datum, editie: 18-11-1848
Nummer: 240
Uitgever: C.A. Thieme
Arnhem
1848

electriciteit in den dampkring een heilzamen invloed op de hop heeft

De Nederlander: nieuwe Utrechtsche courant
10-11-1849
Nummer: 377
Uitgever: W.H. van Heyningen
Utrecht
1849





De Noord-Brabanter
22-08-1850
Uitgever: D.A.A. de Rooy
's Bosch
1850

De landbouwers zijn zeer beangst, vooral voor de hopvelden.







Handboek voor den beoefenaar van den landbouw
(Google eBoek)
E. C. Enklaar
Vieweg
1851

p.73
Wie echter met voordeel hop verbouwen wil, moet den oogst twee jaren kunnen bewaren, doordien de prijzen zeer verschillen en men de jaren van schaarsheid moet kunnen afwachten, even als zulks bij de tabak het geval is.

p.257 - 260 Hop
p.259
Nu snijdt men, met een scherp krom mes, alle bovenste zijwortels weg, breekt alle jonge kiemen af, zoodat er niets overblijft, als de wortelkroon, met de dieper gelegen hoofdwortels. Door dit besnoeien dwingt men de hopplant om nieuwe scheuten te maken, die wel is waar in minderen getale, maar zwaarder en sterker voor den dag komen. Indien men de kiemen slechts gedeeltelijk wegsnijden wilde, zou het gevolg daarvan zijn, dat er zich aan de plant verscheiden kroonen vormden, hetgeen zeer schadelijk is.



Traité de la Fabrication des Bières et de la Distillation des Grains
Volume 1 (Google eBoek)
G. Lacambre
1851

p.42 - 53

Les houblonnieres produisent annuellement par hectare, en houblon desséché:

Les principaux pays de production sont...



p.45
Espèces de Houblon.

Agricultural biography:
containing a notice of the life and writings of the British authors on agriculture, from the earliest date in 1480 to the present time
(Google eBoek)
John Donaldson
Printed for the Author
1854

p.9
first publication on the subject of hops appeared in 1576





Handboek voor den beoefenaar van den landbouw
(Google eBoek)
Evert Cornelis Enklaar
bij Vieweg
1854

p.73
Slechts in weinige streken van ons vaderland wordt de hop in het groot geteeld. …
Wie echter met voordeel hop verbouwen wil, moet den oogst twee jaren kunnen bewaren, doordien de prijzen zeer verschillen en men de jaren van schaarsheid moet kunnen afwachten



Algemeen Handelsblad
18-09-1854
Nummer: 7105
P. den Hengst en Zoon
Amsterdam
1854

hop-oogst-brabant-brunswijk-1854

Groot warmoeziers handboek
(Google eBoek)
Theodorus Frederik Uilkens
P.A. de Jong
1855

p.401 - 414
In de 16e en 17e eeuw was de hopteelt in ons Vaderland zeer aanzienlijk
In latere tijden, is deze verbouw evenwel nog sterk toegenomen



Uilkens hoofdstuk over hop in PDF



De Economist
Tijdschrift voor alle Standen,
Tot bevordering van volkswelvaart, door verspreiding van eenvoudige beginselen
van Staathuishoudkunde
Volume 4 (Google eBoek)
Mr. Jacob Leonard de Bruyn Kops
Erven Bohn
1855

p.155
eene opbrengst allerbelangrijkst te noemen de door geen ander gewas te verkrijgen; uitgezonderd hop, welke tegenwoordig meer, soms ƒ 1800 p.b. oplevert.



Overzigt der kerkelijke geschiedenis van Drenthe
(Google eBoek)
Jaen Samuel Magnin
H. Geertsema,
1855

p.108
In 1598 werd opgegeven dat tot de pastorie van Eelde behoorden, behalve huis, hof en eene waar waardeels in de marke:
1. omtrent 20 mud bouwlands;
2. een tuin en eenige hoppekampen;
3. omtrent 16 mat hooilands.

p.133
Peize
De bezittingen en inkomsten aldaar werden in het jaar 1598 opgegeven als te bestaan uit:
1. een huis, met eenen grooten tuin en appelhof;
2. drie zaai- of weidekampen;
3. zes hoppenkampen;
4. 14 mud bouwlands;
5. 30 mat hooilands;
6. eene waar waardeels;
7. van elk buurhuis, ruim 40 in getal, ieder jaar een daler;
8. twee geldrenten, respectievelijk bedragende 40 Emder guldens en 12 stuivers brab. 's jaars.

Bredasche courant
29-03-1855
Uitgever: W. van Bergen
Breda
1855

Aanleg en behandeling van eenen hoptuin onder Twello in Gelderland door C. Ribbus.

De vriend van den landman
een handboek voor allen die belang stellen in de bevordering en den bloei van land- en tuinbouw, veeteelt en boomkwekerij
Volume 16 (Google eBoek)
Evert Cornelis Enklaar
Haspels
1856

p.34
de teelt der hop, die sedert jaren om de lage prijzen zeer afgenomen was, en alleen nog onder Well en Ammerzoden plaats had, schijnt zich te zullen verlevendigen, daar de prijs dier waar van ƒ 30 tot ƒ 120 per honderd oude ponden gestegen is.



Het bier beschouwd als volksdrank
(Google eBoek)
Adriaan Marinus Ballot
H.A. Kramers
1856

p.3
'de orde van de hop' welke door den hertog Johan van Bourgondië ter eere van het vlaamsche en nederlandsche bier werd ingesteld (3)
(3) Karl Stein, Gambrinus, der vollkommene Bierbrauer, p.3.

Den denderbode
14-09-1856
p. 2/4
1856

eenen hopakker heeft aengelegd
alsook bij de Trappisten te Westmalle

Scheikundige verhandelingen en onderzoekingen
Deel 1 - 3e stuk (Google eBoek)
Gerrit Jan Mulder
1857

p.77 - 89
Hop

Download chapter about hop in PDF

De vriend van den landman
Tijdschrift ter bevordering van kennis van Landhuishoudelijke kennis in Nederland
Een handboek voor allen die belang stellen in de bevordering en den bloei van land- en tuinbouw, veeteelt en boomkwekerij
XXI. Deel.
Volume 17 (Google eBoek)
Evert Cornelis Enklaar
Te Zwolle,
bij W.E.J. Tjeenk Willink
1857

p.31 - 40
De Hopteelt in Engeland
Hoezeer men onder deze omstandigheden eene inkrimping der hopteelt had kunnen verwachten, zoo is het tegendeel gebleken.

De Vlaamsche roodrankigehop (Flemish red bines)

p.40 - 42
De Spelt
of door enkele brouwers om zekere soorten van bier te brouwen.

De vriend van den landman 1857 in PDF

Navorscher
Volume 7 (Google eBoek)
J.C. Loman, Jr.
1857

p.228
Nederlanders die om de religie naar Kent gevlugt zijn, hebben daar de hopteelt ingevoerd



De Noord-Brabanter
09-06-1857
Uitgever: D.A.A. de Rooy
's Bosch
1857

Men schrijft uit Campthout dat de hopvelden dit jaar met die van Aalst wedijveren.





Opregte Haarlemsche Courant
24-06-1857
Haarlem
1857

Zwavelstrooijers.

De Noord-Brabanter
22-08-1857
Uitgever: D.A.A. de Rooy
's Bosch
1857

De hopranken vertoonen een heerlijk gezigt

De la culture du houblon dans les bruyères de Belgique et des Pays-Bas
A. Mertens
1857

zie: De teelt van hop op heidegrond
1865



De landbouw in zijnen geheelen omvang
Brieven over den akkerbouw
(Google eBoek)
H. K. Schneider
Vrij bewerkt voor Nederland,
door E.C. Enklaar
Te Zwolle, bij
W.E.J. Tjeenk Willink
1860

p.372
De Hop Teelt Verzorging Oogst

p.372
Wilt gij hop telen, zoo moet gij daartoe zoodanigen grond uitkiezen en hebt ge dien niet, dan of de teelt opgeven, of u door draineren een zoodanigen grond verschaffen. De buizen moeten daartoe vrij diep gelegd worden, omdat de hopplanten diep met hare wortels in den grond indringen.

p.375
Heeft men ongeveer 15 jaren lang op een stuk grond hop geteeld, zoo wordt zij uitgeroeid en het veld 6 tot 8 jaren lang met andere gewassen beteeld, die doorgaans zonder bemesting goed gelukken. Eerst daarna kan men met de hop op dezelfde plaats terug komen.



Jahresberichte über die leistungen der chemischen technologie
Volume 5 (Google eBoek)
Johannes Rudolf Wagner, Ferdinand Fischer, Paul F. Schmidt, Berthold Rassow, Friedrich Gottschalk
O. Wigand,
1860

p.417 - 451
Bier, hop, gerst

p.417
Hopfenproduction des Jahres 1858.

La Feuille du cultivateur,
Volume 3 (Google eBoek)
Tarlier,
1861

p.265
LA CHIMIE DU HOUBLON.



Download LA CHIMIE DU HOUBLON in PDF

Technologisch woordenboek
of volledige handleiding voor alle takken van fabriekswezen en volksnijverheid, in alphabetische orde
Volume 1 (Google eBoek)
Karl Karmarsch, Friedrich Heeren
van Goor
1862

p.144 - 145
d) De hop

A Practical Treatise on Malting and Brewing:
With an Historical Account of the Malt Trade and Laws
Deduced from Forty Years' Experience (Google eBoek)
William H. Ford
The author
1862

p.290
1829 - 1861
Foreign hops.

Het Leeskabinet
Volumes 1-2
Volume 30 (Google eBoek)
Mengelwerk tot gezellig onderhoud voor beschaafde kringen.
Johan Gram, David François van Heyst, D. A. van Waalwijk
Hendrik Frijlink
1863

p.122 - 126
Eene geldbron.

Ieder weet voorzeker, welk een belangrijk bestanddeel de hop in het bier uitmaakt; niet ieder weet echter, hoe dikwijls, wegens den hogen prijs der hop, deze door schadelijke surrogaten vervangen wordt.

De in het wild groeiende is wel meestal niet van gelijke hoedanigheid als die, welke door den hopboer geteeld wordt; maar zij wordt niettemin door den bierbrouwer tot een weinig minderen prijs gaarne gekocht, en is inzonderheid voor lichtere biersoorten allezins voldoende.

In Bohemen, Beijeren en Brunswijk, gelijk mede in sommige streken van Saksen en de Mark, worden jaarlijks duizenden centenaars hop gebouwd, waarmede niet alleen de inlandse brouwerijen voorzien, maar die ook ver in het buitenland - naar Engeland, Frankrijk enz. - verzonden worden, en jaarlijks millioenen guldens opbrengen.



Nieuw Amsterdamsch handels- en effectenblad
20-07-1863
Amsterdam
1863

Bischwiller Hop





Friesche Lusthof
beplant met Verschenden Stichtelijcke Minneliedekens,
Gedichten ende Boertige Kluchten;
Den zesden druck,
op nieus vermeerdert ende verbetert, met verscheyden Dichten ende Kluchten.
J.J. Starters
Utrecht
voor L. E. Bosch ende Z". boeckdruckers.
MDCCCLXIV
1864

p.433
Ick wou niet veul, maer ick wou dat ick mit heur in ien Hoppesack enayt was.

Charters en privilegiebrieven van het jaar 1191-1826
volgens de charters en privelegiebrieven oorspronkelijk in stads komme voorhanden met een vervolg van Privilegien en Regten naar gewaarmerkte Afschriften, Kopijen of Memorien uit de vorige eeuwen (Google eBoek)
J. N. G. Sassen
Van Heusden,
1865

p.186
No. 1211 (fol: 172). 1414. 20 September.
De stad 's Hertogenbosch verkoopt aan de ingezetenen van Beerlikem, Schijndel, Gestel, Gemonde ende den goeden luden op die Dungen wonende, den accijns op de hopmaat.

p.192
No. 1261 (fol: 42). 1446. 20 September.
De stad 's Hertogenbosch verkoopt den accijns bekend onder den naam van hopmaat aand de ingeztenen van Berlikem, Scijndel, Gestel, Gemonden en den Dungen, ter vereffening van de daaruit voorspruitende geschillen.
Zie ook No. 1211

p.209
No. 1416 (fol: 105). 1446. 20 September.
De stad 's Hertogenbosch verkoopt den accijns genaamd de hopmaat aan de dorpen Berlickem, Schijndel, Gestel, Gemonden en Dungen.

Tijdschrift
Uitgegeven door de Nederlandse Maatschappij ter bevordering van Nijverheid
Derde reeks deel VI
De Erven Loosjes
1865

p.189 - 226
De teelt van hop op heidegrond beproeft door Mr.J.H.Schober



De teelt van hop op heidegrond



Algemeen Handelsblad
05-02-1866
Nummer: 10639
Uitgever: P. den Hengst en Zoon
Amsterdam
1866

hop-1865

De Noord-Brabanter
09-08-1866
Jaargang, nummer: 38, 93
Uitgever: D.A.A. de Rooy
's Bosch
1866

Hopmarkten

Algemeen verslag wegens den staat van den landbouw in het Koningrijk der Nederlanden
Volume 15 (Google eBoek)
Nederlandsche Huishoudelijke Maatschappij,
1866

p.194
HANDELSGEWASSEN
HOP.

De hop-oogst viel tegen in Gelderland, want men verkreeg niet meer dan 450 pond bellen van het bunder, die echter goed gewonnen en tegen den hoogen prijs van 100 gulden de 100 pond verkocht werden.

Wat de landjeugd behoeft:
Een boek ten dienste van den dorps-school-onderwijzer en den landbouwer (Google eBoek)
Evert Cornelis Enklaar, Corneille Antoine Jean Abraham Oudemans
W.H. Kirberger
1866

Hoofdstuk LXXV. De Hop

p.273 - 277

p.274
Van die soort zijn echter, door de kultuur, talrijke verscheidenheden ontstaan, die voornamelijk naar den vorm der bloemtrossen onderscheiden worden. Zoo kent men de kleine ronde Hop, met kleine, eenigszins ronde bellen, die in groote trosvormige bosjes aan de toppen der loten dicht bij elkander staan; de langwerpige middelgroote Hop, met bellen, die, in losse trossen, van de halven hoogte des stengels tot aan zijn top, aan het uiteinde der zijloten geplaatst zijn; de groote lange Hop, met groote lange bellen, die geene groote trossen vormen, maar meer afzonderlijk geplaatst zijn



Den denderbode
06-01-1867
p. 2/4
1867





Den denderbode
23-06-1867
p. 2/4
1867

De planten zyn gezond en kloek





Den denderbode
11-08-1867
p. 3/4
1867





Nederlandsche staatscourant
23-08-1867
Nummer: 199
Uitgever: Bureau der Nederlandsche Staats-courant
's-Gravenhage
1867

hop-teelt, die zich alleen tot proefnemingen in 16 gemeenten bepaalde





De Noord-Brabanter
28-08-1869
Jaargang, nummer: 41, 138
Uitgever: D.A.A. de Rooy
's Bosch
1869

hopmarkten-1869





Middelburgsche Courant
07/09/1870
p. 3/4
1870

Hopvelden bij Metz

De Tijd
11-10-1870
Nummer: 7095
Uitgever: Gebr. Verhoeven
's-Hertogenbosch
1870

hop-1870





Californie's hulpbronnen en toekomst, met het oog op een landverhuizing van Nederlanders derwaarts
(Google eBoek)
Hermanus Hartogh Heys van Zouteveen
De erven Theirry & Mensing
1871

p.62
De hop is overal goed geslaagd, waar men haar in Californië geplant heeft.

p.63
De Californische hop heeft, elders tentoongesteld, de hoogste prijzen behaald en is, wanneer zij op daartoe geschikte gronden verbouwd is, van veel beter kwaliteit, dan die van andere landen.



De Werkman
31-10-1873
p. 4/4
1873





Algemeen Handelsblad
01-09-1877
Uitgever: P. den Hengst en Zoon
Amsterdam
1877

Vlijmen, 31 Aug. Hop.

Echo van het Zuiden
2 juni 1878
pagina 3  (3/4)
1878

Vlijmen, 30 Mei.
Niettegenstaande door de veelvuldige regens uit enkele hopdistricten wordt geklaagd over slakken en wormen, die aan de hopplanten schade veroorzaken, wordt over het algemeen de stand van het gewas zeer geroemd.

Echo van het Zuiden
7 juli 1878
pagina 3  (3/4)
1878

Nieuwkuyk, 3 Juli. Hop.

Leeuwarder courant
21-06-1880
Uitgever: D.R. Smeding en M. Koon
Leeuwarden
1880

Een nieuw surrogaat voor hop.

Echo van het Zuiden
29 september 1881
pagina 3  (3/4)
1881

Enkele jaren geleden had de teelt van dit gewas in deze streken op groote schaal plaats, maar de voordurend lage prijzen zijn oorzaak geweest, dat de verbouwing der hop aanzienlijk verminderd is. De teelt in bessen en frambozen heeft haar thans voor een groot deel vervangen

Het Land van Aelst
03-09-1882
p. 2/4
1882

DE HOPTEELT IN BELGIE.





Algemeen Handelsblad
03-10-1882
P. den Hengst en Zoon
Amsterdam
1882

Hoptuin

Dat de hop te Vlijmen en Nieuwkuyk zeer goed gelukte

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard
4 oktober 1882
pagina 2  (2/6)
1882

NIEUW-KUIJK.

De hopteelt, die op vele plaatsen mislukte, werpt hier buitengewoon groote voordelen af.





De Amsterdammer
04-05-1883
Nummer: 120
Uitgever: Dagblad vereeniging Holtz & Co
Amsterdam
1883

Volgens het verslag van den toestand van de landbouw in Nederland over 1880 gaf de hop per hectare eene gemiddelde opbrengst van 1050 kilogram. De geheele bezette oppervlakte bedroeg ruim 156 hectaren. Van de 13 in dat verslag opgegevene prijzen is de gemiddelde som ƒ 35,50 per hectare. Verdient niet, met het oog hierop, eene uitbreiding der hopteelt te worden aanbevolen?





Het nieuws van den dag
26-05-1883
Nummer: 4067
Uitgever: Steendrukkerij Roeloffzen en Hübner; NV De Kleine Courant
Amsterdam
1883





Echo van het Zuiden
3 juli 1884
pagina 3  (3/4)
1884

Uit Vlijmen wordt gemeldt:

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard
10 september 1884
pagina 3  (3/4)
1884

Men schrijft uit NieuwKuik:

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard
17 september 1884
pagina 3  (3/4)
1884

De berichten omtrend den hopoogst, zoowel in Nederland als in het buitenland, melden, dat deze over het algemeen zeer voldoende wordt bevonden.

Zierikzeesche Nieuwsbode
18/09/1884
p. 2/2
1884

Een Hoptuin.

Rond den heerd: een leer- en leesblad voor alle lieden
E. Gailliard
1885

p.315
Rond den Heerd

« Niemand mag zijne hoppe op eigen schale
wegen. Ieder zal ze naar stad ter weegschale bren-
gen, waar de beëedigde schaalmeesters ze getrou-
wiglijk zal wegen, gevende elk zijn recht.
Om reden van de veranderlijkheid van den prijs
van hommel, zal men register van alle slach en
prijzen houden, welke ter inzage van eenieder bij
den griffier ter wetkamer berustende is.
« De officieren ontvangen van warandatie be-
neden de duizend ponden elk 2 schellingen pariss,
en boven de duizend elk 1 sch. par. van honderd
ponden; van slag van hommel te geven genieten
zij 14 sch. par.
« Geene hoppe mag van buiten de stede of keure
(grondgebied van stad) op schepen, wagens, sle-
den aangebracht en gehuisd, gelost of gezolderd
worden, 't en zij ze door de hommelkeurders eerst
gewarandeerd weze, op boete van 6 ponden pari-
sis van elke bale of zak.
« Indien de officieren ze kwalijk of vervalscht
bevinden, zullen zij die verbeteren en zuiveren
bij den brande, uitzeg of anderszins t'heurlieder
goeddunken, en, als ze het noodig achten tot wel-
vaart van de gemeente, de tusschenkomst der wet
inroepen.
« Niemand binnen de keure mag zijn eigene
hoppe zakken, maar ze moet gezakt worden door
ten minste twee der zes beëedigde hommelzakkers
door het Magistraat aangesteld; deze ontvangen
van elk honderd 2 sch. par. en teekenen iederen
zak met eenen stempel.
» In de keure is er sprake van het geven van den slag,
iets dat heden onbekend is. Dit bestond hierin : Op
sinte-Katharinenavond vergaarden de 7 hommelkeurders
met twee of drie leden van de wet. Zij overliepen al de
prijzen die voorwaardelijk voor de hoppe tusschen sint-
Maartens- en sinte-Katharinendag gegeven hadden geweest
en staken dan den middenprijs uit van de honderd
ponden. Dien middenprijs noemde men de slag.
Dien prijs ontvingen de verkoopers die voor
sinte-Katharinenavond hun gewas verhandeld had-
den en hij diende met eenen tot leidsnoer der toe-

Sempervirens
Weekblad voor den tuinbouw in Nederland
1885

p.326
De hoppluk is zoo goed als afgeloopen. De
opbrengst is ruim ⅓ minder dan vorig jaar.
De qualiteit is uitstekend. Men heeft dit
jaar veel werk gemaakt van sorteeren. De
prima gesorteerde, puik gezwavelde hop
evenaart de Beijersche, zoodat bij toenemende
ontwikkeling op dit gebied echt Hollandsch-
Beijersch bier uit onze Ned. brouwerijen te
verwachten is. Hoewel er weinig zaken ge-
daan worden, varieren de prijzen der onder-
handsche contracten tuschen ƒ 20 à ƒ 30
de 50 Kg.

Als een bijzonderheid is het waardig te
vermelden, dat op de laatst gehouden week-
markt te Heusden, een reusachtige roode
kool was aangevoerd, die zeven en twintig
halve Kilo's woog.

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard
19 mei 1886
pagina 3  (3/4)
1886

LAND- EN TUINBOUW.
Uit de Langstraat wordt geschreven:

Echo van het Zuiden
13 juni 1886
pagina 3  (3/4)
1886

Een kapitaal landbouwershuis met schuur, hopeest, erf, tuin en bouwland

Den denderbode
03-04-1887
p. 2/6
1887

Hopteelt in Engeland.





De Werkman
05-08-1892
p. 1/4
1892





Goessche Courant
16/02/1893
p. 2/4
1893





Den denderbode
17-08-1893
p. 3/4
1893

Kronijk der Hoppe.





Den denderbode
20-09-1896
p. 2/4
1896





Het nieuws van den dag
01-03-1900
Steendrukkerij Roeloffzen en Hübner; NV De Kleine Courant
Amsterdam
1900

in Noord-Branbant
bij Vlijmen, Schijndel, Drunen, Hedikhuizen en Heusden
in Limburg, Zeeland en Gelderland





Den denderbode
12-08-1900
p. 1/4
1900

Iedereen weet dat de 'groene bel' de rijkste is aan lupulin en dat de 'Carnau' veel armer is dan de andere soorten.





Vlijmen
1902

Een briefkaart verzonden vanuit Vlijmen op 7 - 8 - 1902.
De kaart is verzonden door Mommersteeg A. (Aloysius?) aan een hophandelaar in Bohemen.

Den denderbode
08-05-1904
p. 3/4
1904

Rechten op het Vee en op de Hop.





Nieuwe Tilburgsche Courant
14-10-1905
Jaargang, nummer: 27, 3398
Uitgever: A. Arts
Tilburg
1905

hopteelt





Den denderbode
28-10-1906
p. 1/4
1906

De Hoppe-tentoonstellingen
te Gent en te Brussel.





Den denderbode
11-08-1907
p. 3/4
1907

Hopmerkten.

De Telegraaf
13-08-1907
Jaargang, nummer: 15, 5422
Uitgever: Dagblad De Telegraaf
Amsterdam
1907

groote onweersvlagen oefenden een zeer gunstigen invloed uit op onze hopvelden

Souvenir du Groene Belle Monopole-Alost
La salle des échantillons
1908





Postkaart van het magazijn van de Groene Belle Monopole op de hoek van de Dendermondsesteenweg en het Esplanadeplein te Aalst.
1908





Une expédition destinée à la Grande Brasserie, Herman Frères, à Anvers.
Vervoer van 3000 kg hop naar brouwerij Hermans Frères, Antwerpen
1908





Middelburgsche courant
23-11-1908
Uitgever: Wed. J. Abrahams & Zoon
Middelburg
1908

De Hop.





Man in hopveld
Hopmuseum Poperinge
Ongedateerd





Den denderbode
15-08-1909
p. 2/4
1909

Rapports
Economie Rurale
Congrés international d'agriculture (Ghent))
Secrétariat général du Xe Congrès international d'agriculture,
1913

p.155
Comme au pays d'Alost, la région poperinghoise possède trois variétés de houblon, ce sont:
Le Witte Rank ou Tige Blanche;
Le Buvrinnes, encore appelé Tige verte,
Duitsche hop ou
Tige allemande;
Le Roode Rank ou Tige rouge.
Entrons dans quelques détails que nous empruntons pour le plupart à une étude très intéressante due à M. l'abbé De Jaegher, le dévoué secrétaire de la Fédération houblonnière du pays de Poperinghe.

Importance culture. — La Tige blanche occupe approximativement 40 p.c. de l'étendue cultivée.

Nieuwe Rotterdamsche Courant
09-10-1918
Uitgever: Nijgh
Rotterdam
1918

geen mooiere speculatie dan in HOP OOGST 1917

Algemeen Handelsblad
19-02-1920
Jaargang, nummer: 93, 29788
Uitgever: P. den Hengst en Zoon
Amsterdam

hop 1917-1920





Nieuwe Rotterdamsche Courant
25-07-1923
Uitgever: Nijgh
Rotterdam
1923





Den denderbode
12-10-1924
p. 3/4
1924





Report on the Trial of New Variaties of Hops
East Malling Research Station
The station
1925

p.109 p.153
BB13.- Belgian variety (Vlymen (Popering)).

(East Malling Research is a horticultural and agricultural research institute at East Malling, Kent in England, with a specialism in fruit production.)



J.&P. De Coninck Frères
de Houblon Forte nature 'Groene Belle' Cueillette perfectionnée
Alost
1925





Repertorium
Volume 1
Otto Rieder
Brill Archive,
1925

p.63
Naarding (J.) De hopbel in het wapen van Peize. [Otto ter Hansouwe dreef begin 15de eeuw een bierbrouwerij in Groningen, waartoe hij het nieuwe product hop verbouwde op zijn buitenplaats te Peize]. Drenthe, 61, dl 32, no. 12, p. 13-15.

De Volksstem
09-07-1925
p. 1/4
1925

De vijand in d'Hop

De hopvliegen worden verdelgd door spruitingen. Men gebruikt daartoe de volgende oplossingen:
1) Oplossing van tabaksap.
2) Oplossing van quassia hout.





ANNALES PARLEMENTAIRES
11 Mars 1930
1930

p.914 - 923
Envisage pour remedier a la crise du houblon
Visie op het tegengaan van de crisis in de hopteelt

Remedier a la crise du houblon

Nieuwsblad van het Noorden
25-05-1935
Jaargang, nummer: 48, 123
Uitgever: Nieuwenhuis
Groningen
1935

tegenwoordig is de hopteelt zoo goed als verdwenen in deze gemeente





Echo van het Zuiden
27 maart 1935
pagina 5  (5/9)
1935

GEMEENTERAAD.
Vlijmen.
Vrijdagavond vergaderde de raad van Vlijmen onder voorzitterschap van burgemeester G.R.v.d.Ven.

De Volksstem
16-06-1935
p. 3/4
1935

Belangrijke vergadering inzake hophandel





IV. Congrès international technique et chimique des industries agricoles,
Bruxelles 1935, Volumes 1-2
Secrétariat général,
1935

p.216
de jaren 30 waren zeer zware crisisjaren, zoodat de hopoppervlakte spoedig daalde tot nagenoeg 450 hektaren. Bezorgd om dien toestand stichte de regeering in 1929 eene hop Commissie om te onderzoeken welke de oorzaken waren van dat verval en welke de middelen dienden in 't werk gesteld om de toekomst der hopteelt te verzekeren.
In 1930 werden drie landbouwingenieurs op studiereis gezonden naar Engeland, Duitschland en Tcheco-Slovakije en gedurende den winter 1930-31 werd te Watou, bij de Heer Burgemeester De Jonghe een begin gemaakt met de inrichting van een proefstation.

In April en Mei 1931 werden er volgende variëteiten hop uitgeplant: benevens de streek eigen soort Buvrinnes, Fuggles, Schwetzinger, Tettnang, Hallertau, Spalt, Strisselspalt, Poolsche der streek van Lublin en Dubno, Zes kruislingen van den Heer Van Droogenbroek van St Ulriks Kapelle (België).

Naderhand vermeerderde deze collectie met groene Bel, Fuggles, Early Clusters, Late Clusters, Bavarian (deze laatste vier uit Oregon), Humphreys uit den Staat New-York, en een Engelsche zaailing afkomstig uit Wye. Benevens dat soortenveld, werd beschikt over een zes jaren oude hopveld beplant met Buvrinnes, van 1 hektaar oppervlakte.

De werkzaamheden die werden aangevat, omvatten: 1° Verbetering der techniek van voortbrengst (grondbewerking, bemesting, ziektenbestrijding, plukken en drogen) ; 2° Onderzoek over de gedragingen der vreemde variëteiten in hun nieuwe midden.

p.219
Tengevolge van de laattijdige aankomst en uitplanting der hopstekken in 1931, was de ontwikkeling der jonge hopplant in dit jaar zeer gering. Zelfs in 1932 was de groei der planten zeer verschillend. Vele waren moeten vervangen worden, doordien zij in 1931 hoegenaamd niet opkwamen.

Uit de twee jaren nauwkeurige observatie blijkt dat de vreemde soorten die het best in groei alhier voldoen, de Fuggles en Hallertau zijn. De opbrengsten ervan zijn zeer bevredigend.

Al die vreemde soorten behalve de Fuggles, lijken hier geweldig vatbaar te zijn voor de Pseudo-Peronospora; oorzaak ervan hunne geweldige loofontwikkeling. Het bleek dan ook alras, dat spijts alle moeiten met verouderde sproeimateriaal, de hop niet gezond te houden ws. Voor 't Seizoen 1934, werd daarom een motorsproeier aange- schaft, werkende op 25 luchtdruk. De groei der verschillende variëteiten was gezond en de opbrengsten moehten als normaal aanzien worden.

Honderd planten gaven volgende opbrengsten in ponden droge hop:

Buvrinnes 126
Fuggles 123
Hallertau 122
Lublin 89
Tettnang 88
Schwetzinger 80
Dubno 76
Spalt 63

De uitslagen der ontledingen op 100 deelen droge stof omgerekend, waren als volgt:

In hexaan oplosbare
          Totaal harsen   harsen   Humuloon

Buvrinnes 13.3 11.6 3.7
Fuggles 14.46 13.35

Nieuwsblad van het Noorden
12-09-1935
Uitgever: Nieuwenhuis
Groningen
1935

werd bepaald, dat koren, tusschen Eems en Lauwers verbouwd, niet mocht worden uitgevoerd. Overtuigd van het belang, dat het Groninger bier van goede kwaliteit was, door export en accijns droeg het bier veel bij tot de welvaart der stad, stelde de vroedschap in 1476 ook een recept voor het bier vast. Hierbij was nadrukkelijk voorgeschreven, dat men bij het brouwen hop diende te gebruiken. Deze moest er een pittigen smaak aan geven. Hop werd voornamelijk van het naburige Peize aangevoerd - de gemeenste Peize voert daarom ook een hopbel in haar wapen.

GRONINGEN eens de stad der bierbrouwers

De Telegraaf
19-11-1936
Jaargang, nummer: 44, 16613
Uitgever: Dagblad De Telegraaf
Amsterdam
1936

Zal Nederland weer hop gaan bouwen?

'Eindelijk is men er toch in geslaagd op drie soorten beslag te leggen. Uit België krijgt men nl. de Hallertou en de Tettnang, terwijl Engeland de Fuggles leveren zal.'





De Volksstem
01-09-1938
p. 1/4
1938





Hopvereniging Vlijmen
1939

In 1935 werd in Vlijmen een Hopvereniging opgericht, daarmee trachtte men de hopcultuur, die in het verleden in Vlijmen een belangrijke bron van inkomsten was geweest, nieuw leven in te blazen.

Op de foto v.l.n.r: 2. Gerard Heesbeen de secretaris van de vereniging - 3. burgemeester v.d.Ven - 4. Tini van Wagenberg met geoogste hopbellen.

Nieuwe Tilburgsche Courant
08-08-1939
Jaargang, nummer: 61, 13463
Uitgever: A. Arts
Tilburg
1939

met steun van het rijk, de provincie, de gemeente en den N.C.B.
dat de hopcultuur in deze streek weer zal opleven





Untited States Patent Office
2.211.357
Clemens Horst Company
Edouard Thys
San Francisco,
1940

Hop Picking Machine

Echo van het Zuiden
25 september 1940
pagina 6  (6/6)
1940

Een bevredigende Hopoogst in Vlijmen.





Nieuwe Tilburgsche Courant
25-09-1940
Jaargang, nummer: 62, 13720
Uitgever: A. Arts
Tilburg
1940

sinds in 1936 het eerste proefveld werd aangelegd





Leeuwarder nieuwsblad
01-10-1940
Nummer: 9758
Uitgever: R. van der Velde
Leeuwarden
1940

HOPVERBOUW IN NEDERLAND.
Een nieuwe toekomst tegemoet.





Recueil des arrêtés des secrétaires généraux
16 mai 1940-1 sept. 1944
Deel 2
Belgium (Territory under German occupation)
1940-1944

p.2726 - 2727
Verbeterde Groene Bel
Buvrinnes, Loerenhop en alle andere varieteiten

De Tijd
17-02-1942
Jaargang, nummer: 97, 32243
Uitgever: Gebr. Verhoeven
's-Hertogenbosch
1942

Hop in de Langstraat
Op zoek naar een 'landras'





Limburger koerier
07-08-1943
Jaargang, nummer: 98, 181
Uitgever: K. Weyerhorst
Heerlen
1943

De hop staat goed





Hopplukkers
ca. 1950

Rechts Adriana (Theodorusd.) Keetels (1864-1953). Zij was gehuwd met Petrus (Wilhelmuszn.) van Gogh (1861-1928)
(coll:JV)

Land- en tuinbouw jaarboek
Internationale Jaarbeurs der Vlaanderen
1950

p.36 - 37
de tuinbouw nieuwe mogelijkheden schiep voor de landelijke
bevolking.
Dit was de toestand rond het begin der 20e eeuw, toen tengevolge
van een algemene overproductie aan hop, de hopaanplantingen in
de meeste producerende landen al sterk in omvang verminderd
waren. Bijvoorbeeld:

        Duitsland Engeland Frankrijk
1885 47.390 ha 28.887 ha 5.683 ha
1900 37.191 ha 20.779 ha 2.851 ha

Wanneer men de resultaten van 50 jaar verbetering wil nagaan
door de evolutie onzer hopproductie, komt men tot de ontmoe-
digende bevinding dat tot op heden de teeltinkrimping ononder-
broken is verder gegaan.

Ondertussen verrijken nieuwe selectieproducten de rassengamma
gestadig. In 1949 was, naar opgaven door de hophandel, de ver-
deling der productie als volgt:
Asse-Aalst: 52 t. h. Hallertau, 8 t. h. Kent, 33 t. h. Groene Bel,
4 t. h. Loerenhop, 3 t.h. diverse.
Poperinge: 26 t. h. Hallertau, 61 t. h. Fuggles, 6 t. h. Kent,
5 t. h. Buvrinnes, 2 t. h. Tettnang.

De kwestie die nog haar beslag moet krijgen, is die der beper-
king en standardisatie der variëteiten. Ontdekking en invoer van
nieuwe interessante hopvariëteiten, de veelvuldigheid der biertypen,
een rationele bedrijfsregeling in de hopaanplantingen zijn een
ernstige en begrijpelijke hinderpaal voor een strikte beperking van
het cultuurrassen-assortiment. Anderzijds is binnen de variëteit,
tengevolge van verdere slechte selectie door vooruitstrevende
hopplanters, een reeks van veelal genetisch verschillende stammen
p.37
ontstaan die standardisatie onmogelijk maken en vlotte afzet op
soliede basis bemoeilijken.
Een ander delicaat probleem is de bevruchting der hop. Over
de bestrijding der mannelijke hopplanten zijn al aardig wat ver-
ordeningen uitgevaardigd. Feit is dat zaadhop in ondergisting
onbruikbaar is en dat bevruchting de fijnheid van onze contintale
herplantingen bederft wat uiteindelijk nefast uitdraait voor onze
hopcultuur.

Land- en tuinbouw jaarboek
1953

p.27
Rijkslandbouwkundige

Ook de Belgen kunnen zeggen: hop is onze teelt. Ze is zelfs verspreid over het gehele land; want buiten de gekende hopstreken van Poperinge en Asse-Aalst, zien de Luikenaars en de wandelaars van Romedenne dat statig gewas fier en zeker, tot acht meter hoog ten hemel rijzen.

Hop dat is voorzeker een eeuwenoude cultuur, want om zoveel bier te kunnen drinken, hebben de Belgen zeker en vast lange jaren training nodig gehad! En zonder hop kan men toch geen bier brouwen? Tussen die verschillende hopstreken is er nu een groot verschil: te Poperinge, zoals het past aan een oude Vlaamse stede zijn er grote hopboeren. Zelfs al zijn ze klein van gestalte dan wil dat zeggen dat ze grote hoptuinen hebben aangelegd van één hectaar en meer. Als men weet dat er zowat 3500 planten per bunder staan dan zegt dat wel iets over de rijkdom van die hoppestreek. In hun kleine lochtingen hebben de Assenaars en ook de mannen uit Aalst slechts een 300-800 kuilen. De grote hopboeren lopen dun in Brabant en Oost-Vlaanderen. Toch zijn ze dapper want ze halen wel wat meer kilogram naar huis en de fijnheid ervan (en 't is daarom dat men hop verbouwt) wordt geprezen. Terwijl in West-Vlaanderen alles al op moderne draadvelden staat, ziet men op die kleine plekjes alhier nog wel eens staken staan. Ook in de hopcultuur is er de laatste jaren veel vooruitgang gekomen. Voornamelijk is dat gegaan over de: selectie, ziektebestrijding, drogen of eesten alsmede de brouwerij waardering.
De oude variëteiten als: Loer hop, Witte rank, Cogneau, enz. zijn uit de hoplochtingen verdwenen. Het waren grove soorten, meestal werden ze nog bevrucht door mannelijke planten in bossen of hagen verscholen, zodat de uiteindelijke brouwwaarde gering was. Deze en meer andere redenen hebben de cultuuroppervlakte, van deze zeer intensieve teelt sterk doen terugvallen in de voorbije jaren. De brouwerij richtte zich naar meer edele Duitse-, Tchekse- en Yoegoslavische soorten.

Natuurhistorisch maandblad
Volumes 42-44
Natuurhistorisch Genootschap in Limburg,
1953

p.104
VERDWIJNENDE CULTUURPLANTEN.
HOP.

Bierbrouwen dagtekent zeker van de oudste tijden. Een brouwerij was eertijds eigendom van de heer der gemeente; het gebouw droeg de naam van 'pannes' (=panhuis)). De herbergiers mochten alleen hiervan betrekken. Het was meestal echter ook ieder geoorloofd zelf te brouwen tegen betaling van belasting (accijns), ledere grote hoeve had dan ook haar eigen brouwerij. Ook werd er in het geheim gebrouwd in een grote koperen stroopketel, verdekt opgesteld. Er stond dan een mand kaaf, zo groot als de ketel, vlak bij, voor het geval de veldwachter een ongewenst bezoek bracht. Van die tijd dateren de fraaie koperen bierkannen met kraan, die men nog op enkele hoeven vindt. Toen de bieraccijns sterk verhoogd werd, verdwenen zowel de panhuizen als de eigen brouwerijen. Op ieder dorp verbonden zich de bierbrouwers, die vaak ook de eigenaars der herbergen waren. Daar moest dan alleen van deze brouwers worden betrokken, ofschoon hier maar zelden de hand aan werd gehouden. In chronieken vindt men vermeld, dat in de dertiende eeuw al mout- en hopbrouwers bestonden. Aanvankelijk kregen in Maastricht de hopbrouwers een scheldnaam, maar op de duur hadden ze toch de overhand op de moutbrou- wers. Waar men bij een kasteel of hoeve over een ietwat vochtig terrein beschikte, werd een hopgaard of hoppekamp aangelegd. Men plantte de struiken aan flinke staken van elzenhout, zo hoog als een klein huis. Zij moesten toch tegen storm bestand zijn om bij de zware last der hopplant het evenwicht te kunnen bewaren. Zij hadden dan ook heel wat meer waarde dan b.v. boonstaken en werden bij pachtcontracten afzonderlijk bedongen. Soms kweekte men de hop in een hoge meidoornhaag, die niet gesnoeid werd. Toen de eigenbrouwerijen verdwenen, werd

p.105
ook de hopteelt verwaarloosd. Te Maastricht moest men al in 1824 het tekort aan hop door invoer uit de provincie Luik aanvullen. In Duitsland moet de hopteelt vanaf de achtste eeuw dateren en bij Neurenberg zouden de grootte hopvelden ter wereld gelegen hebben.
In Nederland waren eens Heusden en Vlijmen bekende centra, die tot in Engeland hop uitvoerden. Hier heeft men thans de teelt opnieuw ter hand genomen en wel op wetenschappelijke grondslag. De gekweekte hop is een ras met grote bellen. Wilde hop heeft iets meer bellen, maar de klierstof is minder geurig. Dit product geeft niet alleen de bittere, aromatische smaak aan het bier, maar verhoogt ook de houdbaarheid, omdat zij de ontwikkeling der melkzuurbacteriën tegenwerkt. De klieren ontstaan als geelachtige knobbeltjes uit de opperhuidcellen  der vruchtschubben. Als de bellen rijp zijn, vallen deze knobbeltjes er gemakkelijk als een geelbruin van poeder af. Bij de gekweekte hop laat men daarom opzettelijk het zaad niet rijpen. Het lupuline vindt ook toepassing in de geneeskunde. Het bevat onder meer een bitterstof, vluchtige olie, hars, looistof en een bedwelmende stof. De belangrijkheid der hopcultuur blijkt uit vele oude gezegden. De hoogopgroeiende hopranken zijn het zinnebeeld van groei en wasdom en schijnen daarom de gezondheid weer te geven aan herstellenden en bloedarmen.

Gazette van Aelst
05-09-1957
p. 3/4
1957

Hoppepluk in het Aalsterse gemoderniseerd.




Allaeys hopverwerking in de jaren vijftig



A Textbook of Brewing
Volume 1
Jean de Clerck
Chapman,
1957

p.67
Buvrinnes, a Belgian variety, has a very poor humulone content. There is also very considerable variation in the resin content of new varieties depending upon good or bad cultivation conditions.

Provinciale Zeeuwse Courant
30/12/1959
p. 1/12
1959

de hopvelden in het Engelse graafschap Sussex





Bulletin de l'Institut agronomique et des stations de recherches de Gembloux
Volume 30
1962

p.367
quatre variétés indigènes (Cogneau, Buvrinnes, Groene Bel et Witte Rank)

De folklore van de hop in Vlaams-België, vroeger en nu,
Volume 2
Cl Vanhoucke
Seminarie voor Volkskunde,
1964

p.103
Te Buvrinnes (Henegouwen), waar vroeger ook hop geteeld werd, heette dit feest: 'faire l'cocq' of 'gaster chez le patron'. Ook in de Brabandse bestond dit gebruik; in dit verband sprak men van 'den laatsten avond vieren', 'kloeren', en van 'hopfooi'.

Jaarboekje
Nationaal Comité voor Brouwgerst
1968

p.27
De hopteelt in België
door Dr. Ir. A. MATON
Directeur van het Rijksstation vor
Boerderijbouwkunde, Merelbeke-Gent
Voorzitter van de Technische Kommisie

en H. SACRES
Hopteeltspecialist bij de
Voorlichtingsdienst van het
Ministerie van Landbouw, Brussel

p.27
Door het gebruik van hop bij de bierfabrikatie verwierf dit produkt een zeer
grote faam, zowel in binnen- als buitenland: de hop bevat bitterstoffen -
welke een aangenaam bittere smaak aan het bier geven — etherische oliën
— welke het karakteristiek aroma aan het bier verlenen — en looistoffen —
welke een rol spelen in het klaren van het bier — . Teneinde de hopproduk-
tie, evenals de afzet ervan te bevorderen, werd reeds in 1516 een „Hopcon

p.28
federatie" gesticht in het gewest Aalst terwijl in 1538 de „Hopwaag" in
Poperinge het licht zag.
Het was in dezelfde periode dat de hopteelt in Engeland werd ingevoerd
op basis van vlaamse hopstekken en van vlaamse kultuurmethodes. Daaruit
blijkt tevens dat de huidige twee hopcentra, nl. Poperinge en Asse-Aalst,
zich reeds hadden gevormd in de XVIe eeuw. Wij moeten nogthans wachten
tot 1619 alvorens de hoppluk alsook de hophandel, bij Keizerlijk Besluit,
worden gereglementeerd. De gunstige invloed van die nieuwe reglementering
liet zich spoedig voelen en het hoeft derhalve niet te verwonderen dat men
Vlaanderen toen „Het hopveld van West-Europa" noemde. In het jaar 1667
werd door Maria Theresia voornoemd Keizerlijk Besluit bekrachtigd en zij
voegde er tevens de verplichting aan toe, de hop bij een openbare instelling
ter keuring aan te bieden, teneinde het kwaliteitsmerk te bekomen. Ook hier
stellen wij vast dat de huidige keuring en certificering van hop niets nieuws
is doch reeds veel vroeger met succes werd toegepast.

Rond 1880 deed zich een crisis voor in de hopteelt, die tenandere steeds een
bij uitstek speculatieve teelt is geweest. Door de inspanningen van enkele
vooraanstaande hopplanters en sinds het begin van de XXe eeuw onder
impuls van het Ministerie van Landbouw, trad terug een verbetering in en
zelfs een nieuwe periode van hoogconjuntuur. De Eerste Wereldoorlog be-
rokkende veel schade aan de hopteelt in België, de crisis van 1929 en de
Tweede Wereldoorlog hadden nog ergere gevolgen, bij zover dat in 1950
nog slechts 436 ha aan de hopteelt werd besteed in België.

p.30
Vanaf 1880 werd een regelmatige achteruitgang van de bebouwde oppervlak-
te vastgesteld en dit tot 1950, om van dan af terug te stijgen zoals blijkt uit
volgende tabel.

TABEL I

Tot vóór 1900 was het de hopstreek Asse-Aalst die de belangrijkste was.
Hierna zien wij hierin stilaan een verandering intreden zodat wij momen-
teel nog slechts 1/3 van het hopareaal in Asse-Aalst aantreffen, tegenover 2/3 voor

staande het hop verbruik per hl de laatste jaren sterk is gedaald (± 170 gr
hop per hl), uit oorzaak van de rationalisatie der brouwtechniek, mag de
hopconsumptie van de belgische brouwerijen nog steeds gesteld op ± 48.000
kwintalen of 2.400.000 kg droge hop per jaar. Daartegenover is de gemid-
delde productie der laatste jaren slechts 33 kwintalen per ha, of een totale
productie van ± 33.000 kwintalen, hetzij een tekort van ± 15.000 kwin-
talen. Deze rekorten worden aangevuld door de import van zogezegde fijne
kwaliteitshop uit Tsjechoslowakije, Duitsland, Joegoslavië, Engeland, Ame-
rika en Frankrijk. De laatste jaren was er ook wel invoer uit Polen en Bul-
garije. Ook heden ten dage is de hopteelt praktisch volledig in Vlaanderen
gevestigd; alleen in het Waalse Florenville komt nog een kleine teeltkern voor.

Annual Report
Wye College. Dept. of Hop Research
The Department,
1970

p.12
Seedless Hops
In addition to sterile diploids bred from the Belgian variety
Record, further cases of very low fertility have been found in
diploids families.

(Kent, England
The Wye campus developed from 1894 until 2000. It occupies a 3 km² estate, which includes a farm, managed woodland, and ancient grassland that provide outstanding research resources for agroecological research. These resources were augmented by extensive glasshouses, climate-controlled growth rooms for plants and insects, and a containment facility for transgenic plants that supported laboratory-based research. There were dedicated laboratories for plant molecular biology, genomics and gene sequencing, electron microscopy, use of radiochemicals, microbiology, soil analysis, and plant/animal cell culture.)

PLANT REMAINS FROM THE GRAVENEY BOAT AND THE EARLY HISTORY OF HUMULUS LUPULUS L. IN W. EUROPE
D. Gay Wilson
Sub-department of Quaternary Research,
Botany School,
University of Cambridge,
New Phytologist
1975

SUMMARY
Over sixty plant taxa are listed from four samples associated with a boat abandoned at Graveney, Kent, in the tenth century A.D. All samples contained the remains of plants which grow on mudflats and salt marshes, indicating the vegetation immediately around the site. A sample from a brushwood platform beside the boat yielded in addition macro-fossils of plants that grow beyond the reach of salt water, including shrubs and a number of species that grow in waste places or as weeds of cultivation. Pollen from this sample shows the presence of mixed oak forest somewhere in the region. Parts of the female inflorescence of Humulus lupulus L. (hop) were also found. They occurred abundantly in the brushwood sample and in one from within the boat, and were also present (though sparsely) in one from just above the floor of the boat. None occurred in the sample from beneath the boat, and no pollen of hop was found in the brushwood sample. It is argued that the boat was carrying a cargo of hops, and the possible implications of this theory are discussed, with reference to the early history of hops and brewing.

Download complete study Wilson 1975

Nieuwsblad van het Noorden
12-04-1978
Uitgever: Nieuwenhuis
1978

Zo is de tweede helft van februari het seizoen van de hopscheuten

US Patent 4.276.738
Low-trellis-hop-picking
1981







Nieuwe Drentse volksalmanak
De Noord-Drentse hopteelt
J. Bieleman
NDV 98
1981

p.61 - 78

p.61
In veel Drentse dorpen vond men vroeger wel één of meer hoppekampen op of bij de es, waar, naar we aannemen, de plaatselijke brouwer voor eigen behoefte wat hop verbouwde. Van meer dan plaatselijke, ja zelfs van een meer dan regionale betekenis was echter eertijds de hopteelt in de drie drentse kerspelen Peize, Roden en Eelde; met name in Peize waar het gemeentewapen tegenwoordig dan ook niet ten onrechte een hopbel draagt als herinnering aan deze voor het dorp vroeger zo belangrijke teelt.

p.65
In Peize teelt in 1642 iedere landbouwer hop; er is zelfs een viertal hoptelers die er verder geen boerenbedrijf op na houden

p.70 - 71
Peize telde in 1642 85.340 hoppekuilen (excl. die van Jr. Ripperda, eigenaar van de havezate) en in 1651 besloeg het areaal hoppeland 35,3 ha (excl. dat van Jr. Ripperda). Hieruit valt af te leiden dat de dichtheid van de kuilen in Peize ca. 2400 kuilen per hectare bedroeg, of per kuil een oppervlakte van 4.16 m². Dat betekent dat de gemiddelde plantafstand ca. 2 m bedroeg. In Noord-Braband teelde men eertijds hop in een dichtheid van ca. 3600 kuilen per hectare²⁴ en in de Bommelerwaard in een dichtheid van 2800 kuilen per hectare²⁵.

p.73
Hop is een handelsgewas. De noord-drentse hop werd voor een deel verhandeld in de eigen regio, doch voor het overgrote deel werd hij naar elders geexporteerd. Hij werd verkocht naar de steden Groningen en Zwolle, maar ook naar brouwers in het Oldambt, in Westerwolde, Friesland en Holland. Bovendien zijn er achttiende eeuwse vermeldingen van vervoer van hop naar het Graafschap Bentheim. In het begin van de vorige eeuw toen de teelt in Noord-Drenthe eigenlijk al op zijn retour was, zijn er nog enkele jaren bekend waarin men veel hop naar Engeland exporteerde³⁵.

Nieuwsblad van het Noorden
06-10-1981
Uitgever: Nieuwenhuis
Groningen
1981

Hop uit Peize voor de bierbrouwerijen

Download full article in PDF

Ernährung und Umwelt der wikingerzeitlichen Siedlung Haithabu
die Ergebnisse der Untersuchungen der Pflanzenreste
Karl-Ernst Behre
1983

Nutlets of hop were also found in large numbers and are regarded as waste products from brewing.

Nieuwsblad van het Noorden
29-02-1992
Uitgever: Nieuwenhuis
Groningen
1992

Ouderwetse hopteelt keert terug

Historia agriculturae
Volume 25
1992

p.260
Referenties aan 'hophoven' en 'hoplanden' zijn tenslotte te vinden in de oudste kohieren van de Tiende Penning van Genderen, Engelen en Veen. In laatstgenoemd dorp zou bij nagenoeg ieder huis een hophof hebben gelegen. Van de 570 morgen verdeelde cultuurgrond bestond toen 33,5 morgen (ca. 6%) uit hopland. De conclusie die men op grond van deze verspreide gegevens kan trekken, moet zijn dat de hopteelt in het Land van Heusden vanaf het derde kwart van de 14de eeuw enig belang had. Over de produktie-omvang is niets te achterhalen. Ook de geografische verspreiding van de teelt is moeilijk te bepalen. Bodem- geschiktheid (de hop gedijt van nature goed in een elsenbroek-milieu) en de nabijheid van de markt (Heusden of Den Bosch) kan de verspreiding van de teelt hebben beïnvloed.

The history of beer additives in Europe - a review
Karl-Ernst Behre
1998

p.40
The average number of fruitlets per site jumps from 1.3 in Roman times to 209.9 during the early Middle Ages. This sharp rise in the quantity of hops at individual sites points to intentional and intensive use of hops, and this can only signify that hops were used for brewing.

p.41
One point with regard to the sites themselves should be emphasized here: beer production in earlier times was not dominated by monasteries as it is often thought today. Most records of hops in the early and later Middle Ages do not come from monasteries.
Some of the early northern finds date back to before Christianization in the respective region.



Archaeological sites with macro-remains of hop

The history of beer additives in Europe in PDF



Hildegard von Bingen's Physica
The Complete English Translation of Her Classic Work on Health and Healing
Inner Traditions / Bear & Co,
1998

p.36
LXI.
Hops
Nevertheless, its bitterness inhibits some spoilage in beverages to which it is added, making them last longer

If one intends to make beer from oats, it is prepared with hops

[Die Physica (auch Liber simplicis medicinae) ist ein medizinisches Werk der Äbtissin Hildegard von Bingen (1098–1179), in dem sie die Heilkräfte der Natur beschreibt. Es entstand zwischen 1150 und 1160.]

Geschiedenis van Holland,
Deel 2, Volume 2
Uitgeverij Verloren,
2002

p.91
valt … vooral de hopteelt in het land van Heusden en Altena op.

Van de inwoners van het dorp Wijk (ten noorden van Heusden) bijvoorbeeld meldde de Enqueste van 1494 dat 'zy hem generen mit coopmanscippe van hoppe' en van die uit het naburige Veen dat ze zich bezighielden 'met hoppe te teelen ende met lantelinge (=landbouw). In het dorp Veen zou aan het begin van de zestiende eeuw elk huis een hophof hebben gehad en van de 570 morgen cultuurland in dit dorp moet 33,5 morgen ofwel 6% met hop zijn beteeld. Ogenschijnlijk niet veel, maar we moeten bedenken dat de teelt van hop, een meerjarig gewas, een met tuinbouw overeenkomstige intensiteit kende.

The Barbarian's Beverage
A History of Beer in Ancient Europe
Max Nelson
Routledge,
2005

p.108

Hops seem to disappear from our written records until a mention in a document of September 768 which contains a listing of the areas which King Pepin (Charlemagne’s father) granted to the abbey of St Denis including ‘humlonariae completely’. This could mean ‘hop gardens’, that is areas where hops were cultivated, though it may simply refer to a piece of land called Humlonariae known for its wild hops. Shortly after this, texts dating to the early ninth century AD from the abbey of St Germain-des-Prés and to the late ninth century AD from the abbey of St Remi in Reims mention measures of hops. (60)

60
‘Hop gardens’: Pep., Dipl. in MGH-DC I, 28, 39.37–38 (humlonariae cum integritate). See Steiger 1954: 91. Cultivated hops: Arnold 1911: 226, Steiger 1954: 91, and Serjeant 1964: 57; see further Hünemörder 1998: 713–714. Wild hops: Wilson 1975: 644. However, Wilson (1975: 637) does suggest that hops were cultivated before Merovingian times by ‘the Germanic tribes of Scandinavia and North-west Europe’; see further below for the first certain evidence of hop cultivation. St Germain-des-Prés and St Remi: Steiger 1954: 91–92 and 92, respectively. See also Horn and Born 1979: 2:263.

The first certain reference to hops being used for beer is to be found in the statutes of Adalhard the Elder (the ninth abbot, from AD 753 to 826) for the monastery of St Peter and St Stephen at Corbie, France, written in January AD 822, and following the precepts for monks established in the synods of Aachen in AD 816 and 817. This abbey was founded around AD 660 by Queen Balthilda and was populated by monks from Luxeuil, a monastery founded by the pioneering Columban where beer had been served since its inception in the late sixth century, as we have seen. It is likely then that Corbie too had a long tradition of beer drinking, and probably had been using hops for some time, since Adalhard refers in passing to the use of hops in beer as an established practice in the monastery. Adalhard states that the porter of the monastery (that is the monk in charge of food and shelter for visitors) received a portion of the hops which were given as a tithe to the monastery, and if that were not enough, ‘he may acquire for himself as much as necessary from which to make his own beer’. It is clear that the hops used were wild ones since it is stated by Adalhard that millers are excluded from the duties of other tenants, such as gathering firewood and hops. (61)

61
First certain reference: Adalh. Corb., Stat. ant. abb. Sanct. Petr. Corb. 4.3 (25) (= CCM I, 400.14–401.4) or 2.15 Levillain (sibi adquirat unde ad cervisas suas faciendas sufficienter habeat). That this is the first certain reference is rightly pointed out by Kylstra 1974: 15, n. 19 (who, however, misdates the source to AD 882) and Wilson 1975: 644. This may not have been recognized previously because the PL (105.550) omits the key passage (even Steiger [1954: 92] in his excellent collection of evidence overlooks it); for the general neglect of Adalhard by scholars, see Verhulst and Semmler 1962: 91–92; for the circumstances surrounding the writing of the statutes, see Jones in Horn and Born 1979: 3:92–99. Gathering hops: Adalh. Corb., Stat. ant. abb. Sanct. Petr. Corb. 3 (12) (= CCM I, 379.7) or 1.7 Levillain (= PL 105.542C). As Wilson shows (1975: 644) there is no reference to grinding hops here, as thought, for instance, by Forbes 1956: 140 and 1965: 132, and Kylstra 1974: 15, n. 19 (with previous scholarship).

This evidence tends to show that the use of hops in beer was suddenly popularized in the 820s and 830s in an area roughly encompassing part of modern Normandy and L’île de France, now conspicuous neither for hop growing nor beer brewing (see Map 2).



Map 2 Monastries serving beer and using hops.



Times Books
2007
 


Viking, Magyar and Saracen Invasions



Beer in the Middle Ages and the Renaissance
Richard W. Unger
2007

p.83
At Deventer in the eastern Netherlands in the 1340s, there was a gruithuis for the sale of gruit, but hops were already grown in the area in 1325 and imported from as far away as Thuringia in 1348. By 1421, and probably well before that date, the men selling gruit also sold hops



Boeren voor de stad
Archeologisch, historisch en landschappelijk onderzoek van de Rielerenk (Gemeente Deventer)
Rapportages archeologie Deventer nr. 21
redactie: Bart Vermeulen & Michiel Bartels
Deventer,
2007

p.95
De hopplantage op de Rielerenk en de consumptie van hopbier in middeleeuws Deventer
Michiel Bartels

p.104
De hopplantages lagen veelal binnen de stedelijke landweer. Dit was ook op de Rielerenk het geval.

p.108
Het grootschalig historisch onderzoek, dat in Nederland naar de bierproductie in de afgelopen decennia is uitgevoerd, gaf een genuanceerd beeld van de ontwikkeling van de productie en consumptie.

p.115
Deventer hop-bier cyclus.
Bij de productie van bier hield men biologisch afval, zoals bierbostel, over dat kon worden gebruikt als varkensvoer. Deze mest werd verzameld en gebruikt om de landerijen rond de stad te bemesten. Op de akkers leverde de aangevoerde mest voeding voor gewassen zoals hop en granen. Hieruit werd weer bier gebrouwen waarmee de cirkel rond is.

Download een deel van 'Boeren voor de stad' p-95-116 in PDF

Archeobotanica uit 's-Hertogenbosch
Milieuomstandigheden, bewoningsgeschiedenis en economische ontwikkelingen in en rond een (post)middeleeuwse groeistad
Henk van Haaster
Barkhuis,
2008

p.71
De in 's Hertogenbosch aangevoerde hop is afkomstig uit de nabije omgeving van de stad.

Assessment of the genetic diversity of wild hops (Humulus lupulus L.) in Europe using chemical and molecular analyses.
Josef Patzak, Vladimir Nesvadba, Alena Henychova, Karel Krofta
2009

(History, noble hops, cultivars, breeding)

'Historically the hop was widely cultivated for more than a thousand years throughout Europe. Hop improvement was based on European landraces (Fuggle, Goldings – UK, Saazer – CR, Tettnanger, Spalter, Hallertauer Mfr. – FRG) because they provide the flavour qualities preferred by brewers. These genotypes are known as noble aroma hops and the Saaz hop plays a very important role in the brewing industry around the world (Mozny et al., 2009). Hop breeding started with clonal selections from adapted wild hops, but modern hop cultivars are derived from hybridization. The use of several basic sources (Northern Brewer, Brewers Gold – UK) eliminated genetic variability in hop cultivars. Wild germplasm provides new genetic resources for breeding to overcome the limited genetic variation in modern hop breeding programmes.'

(Terroir influences on hops)

'chemical characteristics are greatly affected by environmental factors such as the locality (Kenny, 1990).'



Jubileumuitgave Schijndel 700
2009

p.3
Op basis van het veldnameonderzoek werd er een noodopgraving gerealiseerd toen in 2003 nabij de Steeg een rioolpersleiding werd aangelegd. Dat gebeurde op een perceel vanouds bekend als "Hopakker'

Jubileumuitgave Schijndel in PDF

Five Centuries of Farming: A Short History of Dutch Agriculture, 1500-2000
Jan Bieleman
Wageningen Academic Pub,
2010

p.68
However, in addition to the town of Groningen, Drenthian hop growers sometimes also sold their product to Ostfriesland and the county of Bentheim (both in present-day Germany).

In 1650 83 hop growers in this village, consisting of 87 households, cultivated an area of 35 hectares of hop gardens, containing more than 86,500 plant hills, more than half of the total number in the district.

p.109
In a region called the Land van Heusden and Altena (the southwestern-most part of the river clay area) hop cultivation had flourished ever since the Late Middle Ages.

Hop growing here had its heyday during the first half of the 17th century, when most of the hop was sold to the breweries in the towns of Holland.

Nieuwsblad.be
15 10 2011

Hoppige bieren passen in een gezonde levensstijl
Professor De Keukeleire houdt lezing over hop en bier

MELLE - Professor Denis De Keukeleire wordt bij voordrachten voorgesteld als de 'bierprofessor'. Hij publiceerde onder meer 'Weldra bier zonder kattenpissmaak. Onderzoek naar genezende kracht van bieringrediënten'.

'Het werd een levenswerk om hop door en door te leren kennen. De smaakmaker hop bevat de geneeskrachtige lupuline, een stof die beschermt tegen kanker, ontstekingsremmend werkt en goed blijkt tegen diabetes.'

Als het van de Gentse professor Denis De Keukeleire afhangt drinken we beter meer bier.

.... dat men het goed van den ongeboornen niet mag verkoopen
Gemene gronden in de Meierij van Den Bosch tussen hertog en hertgang 1000-2000
Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de Rechtsgeleerdheid
Henricus L. M. Vera
2011

p.71 - 74

p.72
Hop is in de Meierij vooral bekend uit dorpen rondom Den Bosch zoals Den Dungen, Berlicum, St. Michielsgestel, Schijndel en Nieuwkuik. Van de 15de tot de 17de eeuw werd echter ook elders in de Meierij van Den Bosch hop verbouwd. Hopbouw in Gemonde en Heesch is bekend uit 1438 en 1447. De hoeve van Heerbeek onder Oirschot van de abdij van Park had in 1665 nog twee hophoven, maar al in de 16de eeuw is er sprake van hopteelt in Oirschot. In 1624 worden ook St. Oedenrode, Vechel en Dinther in verband met hop genoemd. De hoeve te Ollant onder St. Oedenrode van de Karthuizers in Vught had in 1447 tenminste 100 hopkuilen, in 1477 waren het er 1000. En bij de hoeve van dezelfde instelling te Casteren onder Liempde wordt in 1477 ““t gewas van dusent hopkuylen”” genoemd.

p.73
De hop was kennelijk economisch belangrijk genoeg om in 1494 een aparte functionaris aan te stellen voor de maatvoering: 'commissie van den hopmaten in de Meyerien van Den Bossche voer Kaerle Cleynhals schiltknape'

Pagina 71-74 in PDF

De hopteelt in Gelderland (15e-19e eeuw)
het telen, oogsten, eesten en verhandelen van een ingrediënt
Bibliotheek en verzamelingen van de Nederlandse Genealogische Vereniging (N.G.V.), afdeling Achterhoek
Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers
Evert de Jonge
2012

Bijdragen en Mededelingen Gelre 103
vol. 103 (2012),
p. 69-81

p.69
'Minder bekend is dat ook in Gelderland, zowel in de Bommelerwaard, de Neder-Betuwe als op de Noord-Veluwe, teeltgebieden zijn ontstaan. De eerste berichten hierover dateren uit de late middeleeuwen. De teelt zou tot laat in de negentiende eeuw worden voortgezet.'

De regulering van de hophandel tijdens de middeleeuwen en vroegmoderne tijd
Een vergelijkende analyse van de reglementering van Aalst en Poperinge
Kristov Papin
2012

p.81
De dertigjarige oorlog (1618-1648) maakte een einde aan de hopteelt en -handel in Noord-Duitsland.

p.82
In Holland werd zeer snel overgeschakeld op het hopbierbrouwen, zeker al in het begin van de 14de eeuw. Vanaf het eerste kwart van de 14de eeuw is er een lokale hopteelt in Kampen, Gouda en Breda die rechtstreeks levert aan de lokale brouwers. Vanaf de 15de eeuw is het vooral het Land van Heusden in de buurt van Gouda(?) dat als hopcentrum bekendheid zal verwerven.

De regulering van de hophandel tijdens de middeleeuwen en vroegmoderne tijd in PDF



Hop Production
V. Rybacek
Elsevier,
2012

p.74
The genetic group of 'French-Belgian greenbines' is probably the oldest among the green bines. In France they are well represented by the late varieties 'Vert d'Alsace' and 'Petit vert de Lucey' and the half-early 'Precoce de Dienlorande' and, in Belgium, by the half late 'Tige Verte', 'Buvrinnes' and the late varieties 'Cono' and Rusbus'.

Viking Age garden plants from southern Scandinavia
Permille Rohde, Ulla Lund Hansen, Sabine Karg
The Partnership of the Danish Journal of Archaeology
2012

Hop (Humulus lupulus L.) has been found at two of the investigated sites. For a long time, it was assumed that only beer flavoured with sweet gale was brewed in southern Scandinavia and that hop-flavoured beer did not make its entry until the thirteenth and fourteenth centuries (Karg and Günther 2002). The finds of hop from Viking Age sites show that hop as a beer additive was probably popular earlier than previously assumed. The finds of hop form a part of a regional pattern already originating in the late Iron Age, which, for instance, is seen in the finds of hop from the royal estate of Järrestad in Scania from the seventh century (Lagerås 2003) and from the early eighth-century marketplace of Ribe (Jensen 1986, p. 18; Robinson et al. 2006, pp. 110). Several Swedish provincial laws, which include some regulations that are likely to have their origins in the Viking Age, contain information on the layout of and the directives for the hop garden (humlegården; Hoff 1997, p. 117). Here, it is mentioned that the hop garden can be located within as well as outside of the area of a farm.

Chemistry and Analysis of Hop and Beer Bitter Acids
M. Verzele, D. De Keukeleire
Elsevier,
2013

Bearing in mind the lack of literature produced recently in this field, the book is an excellent review of the present state of knowledge, and gives a large list of topics pointing to worthwhile studies for the future.

Gemeente Aalburg
info op website
2014

Aalburg is steeds een agrarische samenleving geweest. Uiteraard is er veeteelt, paarden, koeien, ossen, schapen en varkens. Verbouwd worden in de laatste helft van de 13e eeuw haver, gerst en mogelijk emmer-tarwe of spelt en in veel mindere mate rogge. Bonen worden geteeld. In de 15e en 16e eeuw legt men zich ook toe op tarwe, hop, raapzaad, vlas en boekweit. Het Land van Heusden en Altena en daarmee ook Aalburg is een grote graanschuur.

Daarnaast zorgden boomgaarden voor appelen en pruimen. De hop als grondstof voor bier, wordt vooral in Holland afgezet. In het begin van de 16e eeuw ook in de stad Heusden, waar vier brouwerijen zorgen voor een behoorlijke productie en export en ook hophandelaren in de gelederen heeft. Zelfs op het Wijkerzand (buitendijks!) wordt hop verbouwd, evenals in Veen. Hophoven en -landen zijn te vinden in Genderen en nagenoeg elk huis in Veen heeft een hophof.



Emeritus Prof. Dr. Denis De Keukeleire
Citaat
2014

'Hoewel België één van de meest gereputeerde bierlanden ter wereld is, telen we nauwelijks nog hop. We hebben geen enkele eigen hopsoort in Vlaanderen, de Verenigde Staten hebben inmiddels zo’n 150 hopvariëteiten ontwikkeld en ze blijven varianten maken.'



Xanthohumol,
a Polyphenol Chalcone Present in Hops, Activating Nrf2 Enzymes To Confer Protection against Oxidative Damage in PC12 Cells
Juan Yao, Baoxin Zhang, Chunpo Ge, Shoujiao Peng, and Jianguo Fang
State Key Laboratory of Applied Organic Chemistry and College of Chemistry and Chemical Engineering, Lanzhou University, Lanzhou, Gansu 730000, China
J. Agric. Food Chem., 2015, 63 (5), pp 1521–1531
DOI: 10.1021/jf505075n
Publication Date (Web): January 28,
2015

Abstract
Xanthohumol (2′,4′,4-trihydroxy-6′-methoxy-3′-prenylchalcone, Xn), a polyphenol chalcone from hops (Humulus lupulus), has received increasing attention due to its multiple pharmacological activities. As an active component in beers, its presence has been suggested to be linked to the epidemiological observation of the beneficial effect of regular beer drinking. In this work, we synthesized Xn with a total yield of 5.0% in seven steps and studied its neuroprotective function against oxidative-stress-induced neuronal cell damage in the neuronlike rat pheochromocytoma cell line PC12. Xn displays moderate free-radical-scavenging capacity in vitro. More importantly, pretreatment of PC12 cells with Xn at submicromolar concentrations significantly upregulates a panel of phase II cytoprotective genes as well as the corresponding gene products, such as glutathione, heme oxygenase, NAD(P)H:quinone oxidoreductase, thioredoxin, and thioredoxin reductase. A mechanistic study indicates that the α,β-unsaturated ketone structure in Xn and activation of the transcription factor Nrf2 are key determinants for the cytoprotection of Xn. Targeting the Nrf2 by Xn discloses a previously unrecognized mechanism underlying the biological action of Xn. Our results demonstrate that Xn is a novel small-molecule activator of Nrf2 in neuronal cells and suggest that Xn might be a potential candidate for the prevention of neurodegenerative disorders.



Pre-history of hopped beer
Frederik Ruis
2017

Infographic:
Viking invasions and their respective dates
Archaeobotanical finds of hop < 1035 CE
Monastries serving beer and using hops > 820 CE